Thursday, October 30, 2008

စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ကြင္းေတြ ေပ်ာက္ကြယ္လာေနျပီလား (Are Saturn's Rings Disappearing?)

ညီမငယ္ တစ္ေယာက္ ေပးထားတဲ႔ လင္႔ တစ္ခုကို အခုမွ ေတြ႔လို႔ ႀကည္႔မိတဲ႔ အခါ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းေနလို႔ ပို႔စ္ တစ္ခု အျဖစ္ တင္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီ လင္႔ကို ႀကည္႔ခ်င္ရင္ ဒီေနရာကို နွိပ္လိုက္ပါ။ စေနျဂိဳဟ္ အေႀကာင္း က်ေနာ္ မတင္ရေသးပါ ဘူး။ ဒါေပမယ္႔ အေျခခံ အားျဖင္႔ေတာ႔ သိႀကမယ္ ထင္ပါတယ္။ စေနျဂိဳဟ္ေဘးမွာ ပါတ္ေနတဲ႔ ကြင္းေတြ အေႀကာင္း သတိထားမိႀကမယ္ ထင္ပါတယ္။
၂၀၀၈ ခုနွစ္ မတ္လ ၁၉ ရက္ေန႔က နကၡတၱ ပညာရွင္ေတြဟာ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ ပါတ္သတ္ျပီး သတိေပးခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ႔ပါတယ္။ အေႀကာင္းအရာက စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ကြင္းေတြဟာ တျဖည္းျဖည္း ပါးလာ ျပီးေတာ႔ ေလ႔လာရတာ ပိုပိုျပီး ခက္ခဲလာတဲ႔ အေႀကာင္းပါ။ ဒီနႈန္းအတိုင္းသာ ဆိုရင္ေတာ႔ ၂၀၀၉ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာ ၄ ရက္ေန႔ အေရာက္မွာ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ကြင္းေတြ လံုးဝ ျမင္ရေတာ႔မယ္ မဟုတ္ပါဘူး။
စေနျဂိဳဟ္နဲ႔ ပါတ္သတ္တဲ႔ အခ်က္အလက္ တစ္ခ်ိဳ႔ကို ျပန္ႀကည္႔ ရမယ္ ဆိုရင္ စေနျဂိဳဟ္ဟာ ေနကေန မိုင္ေပါင္း ၈၉၃ သန္း အကြာမွာ တည္ရွိျပီးေတာ႔ ေနအဖြဲ႔အစည္းက ဒုတိယ အႀကီးဆံုး ျဂိဳဟ္ ျဖစ္ပါတယ္။ စေနျဂိဳဟ္ ရဲ႔ ကြင္းေတြကေရာ ဘာေတြနဲ႔ လုပ္ထားတာပါလဲ။ အလင္းေရာင္၊ ဓါတ္ေငြ႔၊ ေရနဲ႔ ေရခဲ၊ ေက်ာက္တံုးအစန မ်ား ေတြထဲက ဘာလို႔ ထင္ပါသလဲ။ Professor Phil Nicholson ကေတာ႔ ေရ၊ ေလ တိုက္စားလို႔ ျဖစ္လာတဲ႔ ေက်ာက္ခဲ အစအန ေလးေတြ အရြယ္ကေန minivan တစ္စင္း အရြယ္ေလာက္ ရွိတဲ႔ ေက်ာက္တံုးေတြ အထိ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ကြင္းေတြမွာ ပါတ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ နကၡတၱပညာရွင္ ေတြကေတာ႔ ေက်ာက္တံုးအစအနမ်ား၊ ေရနဲ႔ ေရခဲ အပါအဝင္ ဓါတ္ေငြ႔ေတြဟာ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ကြင္းေတြထဲမွာ က်ည္ဆံထက္ အဆ ၆၀ ျမန္တဲ႔ နႈန္းတဲ႔ ပါတ္ေနတဲ႔ အတြက္ တစ္ခ်ိန္မွာ သူတို႔ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားရမယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒါေပမယ္႔ အခု အျဖစ္အပ်က္ ကေတာ႔ အဲဒီလို တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ေပါင္းစည္းျပီး ေပ်ာက္ကြယ္သြားမွာ မ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါက စေနျဂိဳဟ္မွာ ၁၅ နွစ္ႀကာတိုင္း ျဖစ္တတ္တဲ႔ အျဖစ္ တစ္ခုလို႔ ဆိုပါတယ္။ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ Ring plane crossings ျဖစ္ပါတယ္။ စေနျဂိဳဟ္က ေနကို နွစ္ ၃၀မွာ တစ္ပါတ္ ပါတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ပါတ္တဲ႔ အခါ သူ႔ရဲ႔ angle of inclination ေႀကာင္႔ တိမ္းေစာင္းပံုဟာ အခ်ိန္နဲ႔ လိုက္ျပီး ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ (angle of inclination အေႀကာင္း ကမၻာ႔ဝင္ရိုးစြန္း မ်ား ေျပာင္းလဲ ျခင္းမွာ ေရးခဲ႔ျပီးပါျပီ)။ သူ႔ရဲ႔ နွစ္၃၀ တစ္ပါတ္ စက္ဝန္းမွာ သူ႔ရဲ႔ ကြင္းေတြဟာ နွစ္ႀကိမ္ တိတိ ကမၻာရဲ႔ ျမင္ကြင္းနဲ႔ တည္႔မတ္စြာ က်ပါတယ္။ ( ျမင္သာေအာင္ ေျပာရရင္ စက္ဝိုင္းတစ္ခုမွ 0 degree နဲ႔ 180 degree ဟာ x axis မွာ အတည္႔ က်သလိုေပါ႔)။ အဲလိုဆိုေတာ႔ အဲဒီကြင္းေတြဟာ ၁၅ နွစ္မွာ တစ္ခါ ကမၻာရဲ႔ ျမင္ကြင္းက ေန ကြယ္ေပ်ာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ေနကို ပါတ္ေနတဲ႔ ကာလ အလိုက္ ကမၻာကေန ျမင္ရမယ္႔ ပံုကို ေအာက္မွာ ျပထားပါတယ္။
၂၀၀၉ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာ ၄ ရက္ေန႔မွာ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ ကြင္းေတြကို ျမင္ရေတာ႔မွာ မဟုတ္ပဲ အဲဒီကေန သံုးလ အႀကာမွာမွ ျဖည္းျဖည္း ျခင္း ျပန္ေပၚ လာမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ စေနျဂိဳဟ္ ရဲ႔ ကြင္းေတြ ကြယ္ေပ်ာက္ သြားတ႔ဲ အခ်ိန္မွာ အရင္က ကြင္းေတြက ကြယ္ထားတဲ လေတြကို ေတြ႔ရ နိုင္ပါတယ္တဲ႔။ စေနျဂိဳဟ္ရဲ႔ လက္ရွိ သိျပီးတဲ႔ လ ၁၈ ခုမွာ ၁၃ ခုေျမာက္လဟာ ကြင္းေတြ ကြယ္သြားတဲ႔ အခ်ိန္မွာ ေတြ႔ခဲ႔ တာျဖစ္ပါတယ္။ ေဘးက ပံုမွာ အသစ္ေတြ႔တဲ႔ လတစ္စင္း ကို ျပထားပါတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ဟာဘယ္လ္ မွန္ေျပာင္း ျဂိဳဟ္တုက စေနျဂိဳဟ္ကို ခ်ိန္ထားမွာ ျဖစ္ျပီးေတာ႔ ကမၻာေပၚက တယ္လီစကုပ္ ေတြကလည္း စေနျဂိဳဟ္ကို ေလ႔လာ ႀကမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ မွာလဲ star party ေတြ လုပ္ႀကလိမ္႔မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

11 comments:

Younggun said...

ကၽြန္ေတာ္ မသိေသးတဲ့အရာအတြက္ ေလ့လာရက်ိဳးနပ္ပါတယ္။ ေနကို နွစ္ ၃၀မွာ တစ္ပါတ္ ပါတ္ပါတယ္ဆိုတာ ေဗဒင္မွာလည္း သံုးပါတယ္ ေကာဇာအစီးအနင္းေပါ့။ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတယ္။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ ၾကယ္တံခြန္အေၾကာင္း ဖတ္ခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေနေပၚက အစက္အေပ်ာက္ႀကီးေတြ အေၾကာင္းလည္း ဖတ္ခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေဗဒင္နဲ႔ ဆက္စပ္ေနလို႔ပါခင္ဗ်ာ။

ခြန္း said...

ဟုတ္ကဲ႔ ..။ ကြန္႔ေပးတာ ေက်းဇူးပါ ကို ရန္းဂန္း။ ေရးစရာေတြက မ်ားေနေတာ႔ ဘယ္ကစလို႔ စရမွန္း မသိ ျဖစ္ေနတာပါ။ sun spot အေႀကာင္းကို ေနအေႀကာင္း ေရးတုန္းက အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေရးေပးဖူးပါတယ္။ ကိုရန္းဂန္း ဖတ္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ နည္းနည္း ျပန္ေရးေပးပါ႔မယ္ဗ်ာ။ ႀကယ္တံခြန္ ေႀကာင္းလဲ ေရးေပးပါ႔မယ္။ လာအားေပးပါဗ်ာ။

Anonymous said...

အစ္ကုိေရ... star party ဆုိတာၾကီးမရွင္းဘူးဗ်။
ေျပာျပပါဦး။ :-)

ခြန္း said...

star party ဆိုတာ ညမွာ ႀကယ္ႀကည္႔တဲ႔ ပြဲေတြကို ေျပာတာပါ။ ျမန္မာျပည္က နကၡတ္တာရာႀကည္႔ ဝါသနာ ပါတဲ႔သူေတြ လုပ္ႀကတာပါ။ သူတို႔မွာ တစ္ကိုယ္ရည္သံုး တယ္လီ စကုပ္ေတြ ရွိႀကတယ္။ ေစ်းႀကီး ေပမယ္႔ ဝါသနာ ပါလြန္းလို႔ ဝယ္ထားႀကတာတဲ႔။ ဟိုတေလာကေတာင္ ျမန္မာျပည္က ကိုဘူးသီး ဆိုတာ လရဲ႔ မ်က္နွာျပင္ပံုကို ရိုက္ျပီး ျပိဳင္ပြဲဝင္တာ ဆန္ကာတင္ထဲမွာ အေရြးခံထားရတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ဒီေနရာမွာ နိုင္ငံတကာနဲ႔ ရင္ေဘာင္တန္းနိုင္တဲ႔ ျမန္မာေတြ ရွိေနပါျပီ။

ေမာင္ဖားႀကီး said...

စေနၿဂိဳလ္ ကြင္းေတြေပ်ာက္တာေရာ
ေကာလဟာလေတြ မထြက္ေသးဘူးလား
ကြ်န္ေတာ္တို႔ စလြင့္လိုက္ရင္ေကာင္းမယ္ထင္တယ္
ဟီး.... ဟီး... ဗဟုသုတေတြမ်ားစြာ ရပါတယ္အစ္ကိုေရ

ခြန္း said...

မလုပ္နဲ႔ ကိုဖားႀကီးေရ။ အခုေတာင္ စေနျဂိဳဟ္ ကြင္းေတြ ေပ်ာက္တာ ဟိုျဂိဳဟ္ႀကီး ဝင္လာလို႔မ်ားလား ဆုိျပီး ေတြးျပီး လန္႔ေနတဲ႔ သူေတြ ရွိလို႔ ဒီဟာက ျဖစ္ေနက် ကိစၥပါလို႔ ေျပာထားရတယ္။ :P

ဟိန္းညီ said...

စေနျဂိဳဟ္ရဲ႕အကြင္းေတြခုလိုေပ်ာက္တတ္တယ္
ဆိုတာကိုခုမွသိရပါတယ္အစ္ကိုေရ။ေက်းဇူးပါပဲ။
black holes ေတြအေၾကာင္းစိတ္၀င္စားတယ္အစ္ကိုရ။
ဦးလွိဳင္သင္းေရးတာေတာ့ဖတ္ဖူးတယ္။ဒါေပမယ့္
နည္းပညာအရမ္းဆန္ေတာ့နားမလည္ဘူး။အခ်ိန္ရရင္တင္ပါလား
အစ္ကို။ဖတ္ခ်င္လို႔ပါ။ ေက်းဇူး ။ :)

Dr Phyo Wai Kyaw said...

သေဘာေပါက္သြားျပီဗ်
အမွန္က
ကြင္းေတြကုိ
မျမင္ရေတာ့တာပဲ
တစ္ခါတစ္ေလ
သိပ္စဥ္းစားရတယ္ဗ်ာ
စာပဲဖတ္ဖတ္ ဘာပဲလုပ္လုပ္
ခင္ဗ်ား နွံ႔နွံ႔စပ္စပ္ ရွိတာ ေကာင္းတယ္ဗ်
အဲဒီနယ္ပယ္မွာ အားကုိးရမဲ့သူ တစ္ေယာက္နဲ႔တူပါတယ္

I appreciate your effort!!

ခြန္း said...

လာကြန္႔ေပးတဲ႔ သူေတြကို အမ်ားႀကီး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဗ်ာ။ black hole ေတြ အေႀကာင္း engineer4myanmar.com မွာ က်ေနာ္ တင္ေပးဘူးပါတယ္။ အဲမွာ မဖတ္ရေသးတဲ႔ သူေတြ မ်ားေနရင္ က်ေနာ္ဒီမွာ ျပန္တင္ေပးပါမယ္။

Hsu said...

အခုမွဘဲ ရွင္းသြားေတာ့တယ္.. ဟီး.. အဲဒီ သတင္းစဖတ္လိုက္တုန္းက မ်က္လံုးေတာင္ျပဴးသြားတယ္ တခ်က္...အံ့ၾသဖို ့ေကာင္းတယ္.. တခါမွအဲလို ေပ်ာက္တတ္တယ္လို ့မၾကားဖူးဘူးကိုး.. ေရးေပးတဲ ့အတြက္ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ :)

ခြန္း said...

အဲဒီလင္႔ကို ပို႔ေပးတဲ႔ ညီမေလး ဆုျမတ္ ကိုလည္း အမ်ားႀကီး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အစ္ကို လဲ အစက မသိဘူး။ အဲလင္႔ကို ေတြ႔မွ သိတာ။

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...