Saturday, October 18, 2008

လ ( The Moon ) - ၂

က်ေနာ္ အလုပ္မအားလို႔ ပို႔စ္ မတင္နိုင္ေပမယ္႔ လာအားေပးႀကသူေတြ အားလံုးကို ေက်းဇူး အမ်ားႀကီး တင္ပါတယ္ဗ်ာ။ ပို႔အသစ္ တစ္ခု ရေအာင္ တင္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ျပီး အရင္က အျပီးမသတ္ရေသးတဲ႔ လအေႀကာင္း အျပီးသတ္ တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။ လာဖတ္တဲ႔ သူေတြတိုင္းကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဗ်ာ။

လြန္ခဲ႔တဲ႔ နွစ္သန္းေပါင္း ၄၅၀၀ ေလာက္က မားစ္ျဂိဳဟ္ေလာက္ ႀကီးမားတဲ႔ အာကာသ အရာ၀တၳဳတစ္ခု ကမၻာေျမကို ၀င္တိုက္မိခဲ႔ပါတယ္။ တိုက္မိတဲ႔ အတြက္ လြင္႔စင္ ကြဲထြက္ကုန္တဲ႔ အရာေတြဟာ ကမၻာကို ကြင္းတစ္ခုအေနနဲ႔ ပါတ္ေနခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီကြင္းထဲမွာ တိုက္မိတဲ႔ အရာ၀တၳဳရဲ႔ အနွစ္ပိုင္းဟာလဲ ပါတ္ေနခဲ႔တာပါ။ တစ္စ တစ္စ နဲ႔ အဲဒီကြင္းထဲက အစအန အားလံုး အနွစ္ပိုင္းမွာ သြားျပီး ေပါင္းစည္း မိႀကပါတယ္။ လဆိုတာ အဲဒီ တိုက္မိျခင္းကေန ေမြးဖြားေပး လိုက္တဲ႔ ကမၻာေျမရဲ႔ ရင္ေသြးေပါ႔။ နွစ္ သန္းေပါင္း ၄၅၀၀ ႀကာလာတဲ႔ ဒီေန႔အထိ အဲဒီလို ျပင္းထန္စြာ တိုက္မိျခင္းရဲ႔ အမွတ္အသား ျဖစ္တဲ႔ အမဲေရာင္ အစိတ္အပိုင္းေတြကို လ မ်က္နွာျပင္မွာ ေတြ႔ေနရ ဆဲပါ။ ဘာေႀကာင္႔ အဲဒီအမဲေရာင္ အမွတ္ အသား ေတြဟာ တိုက္မိ ျခင္းရဲ႔ အမွတ ္အသားေတြ လို႔ ေျပာရ တာလဲ ဆိုရင္ သက္တမ္း နုနယ္စဥ္က လရဲ႔ အတြင္းပိုင္း ဖြဲ႔စည္း ပံုမွာ ပံုမွာ ျပထားတဲ႔ အတိုင္း ရွိေနခဲ႔ တဲ႔ အတြက္ပါ။ အျပင္မွာ မာေက်ာတဲ႔ မ်က္နွာျပင္နဲ႔ ကာထား ေပမယ္႔ အဲ မ်က္နွာျပင္ ရဲ႔ ေအာက္မွာေတာ႔ ပူျပင္း ေလာင္ကြ်မ္း ေနတဲ႔ ေခ်ာ္ရည္ ပူေတြ ရွိေနေသးလို႔ပါ။ ႀကက္ဥ တစ္လံုးလို အရည္ေတြကို အခြံမာနဲ႔ ကာထားတာ မ်ိဳးပါ။ တကယ္လို႔ ဥကၠာပ်ံ တစ္ခုက လရဲ႔ မ်က္နွာျပင္ ကို အရွိန္ျပင္းစြာ ဝင္ေဆာင္႔မိခဲ႔ရင္ အေပၚရံ ေျမလႊာကို ေဖာက္ျပီး ေခ်ာ္ရည္ေတြ စိမ္႔ထြက္ လာပါလိမ္႔မယ္္။ အဲေခ်ာ္ရည္ေတြ ေအးျပီး ခဲသြားရင္ေတာ႔ အျဖဴေရာင္ မ်က္နွာျပင္ ေပၚက အမဲေရာင္ အကြက္ေတြ အျဖစ္ ျမင္ရမွာပါ။ အဲဒီလိုမ်ိဳး လြန္ခဲ႔တဲ႔ နွစ္သန္း၃၀၀၀ ေလာက္အထိ ေခ်ာ္ရည္ စိမ္႔ ထြက္မႈေတြ ျဖစ္ေနခဲ႔ပါတယ္။ ဒီေန႔ ေခတ္မွာ ေတာ႔ လရဲ႔ မ်က္နွာျပင္ဟာ ေက်ာက္ေပါက္မာ ဗရပြ နဲ႔ လူတစ္ေယာက္ရဲ႔ မ်က္နွာလို ဥကၠာပ်ံ ထိခ်က္ေတြ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ထပ္ေနပါတယ္။ ထိခ်က္ အေဟာင္း ေတြကို ထိ ခ်က္ အသစ္ေတြ ကဖံုးသြား ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔ ထိမွန္ခ်က္ ေတြဟာ အခ်င္း ကီလိုမီတာ ၉၀ ေလာက္ အထိ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဥကၠာပ်ံ ထိမွန္ ခ်က္တစ္ခု ကေတာ႔ ပံုမွာ ျပထားသလို အလင္းျပန္အား ေကာင္းတဲ႔ ျဒပ္ဝတၳဳေတြ ပါတ္ပါတ္လည္မွာ ရွိပါတယ္။ လရဲ႔ မ်က္နွာျပင္က အထင္ရွားဆံုး အမွတ္အသား တစ္ခုပါ။ အျခား ထင္ရွားတဲ႔ ေနရာ တစ္ခုကေတာ႔ Alpine valley ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္႔ valley တစ္ခုေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ လရဲ႔ ေတာင္တန္း ေတြကို အရွည္လွ်ားဆံုး ပိုင္းျဖတ္ထားတဲ႔ ေနရာပါ။ သမဒၵရာလို ညီညာတဲ႔ လြင္ျပင္ေတြနဲ႔ ထုထည္ႀကီး မားတဲ႔ ေတာင္တန္းႀကီးေတြ လည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ လ ဆိုတာ လူေနလို႔ ရတဲ႔ ေနရာ မဟုတ္ပါဘူး။ ညီညာျပန္႔ျပဴးမႈ မရွိ၊ ေလထုမရွိ တဲ႔ အျပင္ ဘာ သက္ရွိ မွလည္း မရွိပါဘူး။ ေန႔ဘက္မွာ အပူခ်ိန္ဟာ ၁၂၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ရွိျပီးေတာ႔ ညက်ရင္ေတာ႔ အနႈတ္ ၆၀ ကေန ၈၀ ဒီဂရီ ေလာက္ အထိ က်သြားတတ္ ပါတယ္။ ဆြဲငင္အားက ကမၻာရဲ႔ ေျခာက္ပံုတစ္ပံု ပဲ ရွိပါတယ္။ ၁၉၆၉ ခုနွစ္မွာ အပိုလို ၁၁ ခရီးစဥ္နဲ႔ ေနးလ္ အမ္းစထေရာင္း နဲ႔ အျခား အာကသယာဥ္မႈး ေတြဟာ လေပၚကို ေရာက္ ခဲ႔ႀကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အာကသ ယာဥ္မႈး ေတြဟာ အလံစိုက္ထူဖို႔ အတြက္ပဲ အလုပ္ရႈပ္ ေနခဲ႔ႀကျပီး သိပၸံ စမ္းသပ္မႈေတြ အတြက္ေတာ႔ ေကာင္းေကာင္း အခ်ိန္မေပး နိုင္ခဲ႔ ႀကပါဘူး။ လရဲ႔ အတြင္းပိုင္း ဖြဲ႔စည္းပံုကို အသံလိႈင္းေတြနဲ႔ စစ္ေဆးႀကည္႔ တဲ႔ အခါမွာ လဟာ မာေက်ာတဲ႔ အရာ၀တၳဳေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္း ထားျပီးေတာ႔ သူ႔ရဲ႔ ဗဟိုဟာ သတၱဳေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္း ထားေႀကာင္း သိခဲ႔ ႀကပါတယ္။ အာကသ ယာဥ္မႈးေတြဟာ ကီလိုဂရမ္ ၃၆၀ ေလာက္ ရွိတဲ႔ အရာ ဝတၳဳေတြ ကမၻာေပၚကို သယ္ခဲ႔ႀကပါတယ္တဲ႔။ မီးေတာင္ေပါက္ကြဲျပီး ထြက္လာတဲ႔ အရာေတြနဲ႔ လေပၚကို ဝင္တိုင္မိတဲ႔ အရာ ဝတၳဳေတြပါ။ ၁၉၉၈ ခုနွစ္က Lunar Prospector spacecraft ကို လႊတ္တင္ ခဲ႔ပါတယ္။ လရဲ႔ မ်က္နွာ ျပင္ကို ဓါတ္ပံု ရိုက္ျပီး ပို႔ခဲ႔ ပါတယ္။ ပံုမွာ ျပထားတာ ကေတာ႔ လမ်က္နွာျပင္ နွစ္ျခမ္းရဲ႔ ေျမ မ်က္နွာ သြင္ျပင္ အနိမ္႔ အျမင္႔ ေတြပါ။ အဓိက ဦးတည္ခ်က္ကေတာ႔ လေပၚက ေရခဲနဲ႔ ပါတ္သတ္တဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြ ေလ႔လာဖို႔ အတြက္ပါ။ neutron spectrometer ကို အသံုးျပဳျပီးေတာ႔ ရွာေဖြခဲ႔ရာမွာ လေပၚမွာ ေရခဲ ရွိေနေႀကာင္း ေတြ႔ခဲ႔ရပါတယ္။ ေျမာက္ဝင္ရိုးစြန္းဘက္မွာ ၃၆၀၀ ကေန ၁၈၀၀၀ စတုရန္းမိုင္ အတြင္း ေရခဲဖံုးလႊမ္း ဧရိယာ ရွိျပီးေတာ႔ ေတာင္ဝင္ရိုးစြန္းမွာ ေတာ႔ ၁၈၀၀ ကေန ၇၂၀၀ စတုရန္း မိုင္ အတြင္းမွာ ရွိေနေႀကာင္း ေတြ႔ခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ၂၁ ရာစုအတြင္း ေနာက္ဆံုး တိုင္းတာခ်က္ အရကေတာ႔ ဝင္ရိုးစြန္း တစ္ခုစီမွာ ၆၅၀ စတုရန္းမိုင္ေလာက္ပဲ ေရခဲဖံုးလႊမ္း ဧရိယာ ရွိေနေႀကာင္း ေတြ႔ရပါတယ္တဲ႔။ စုစုေပါင္း ေရခဲျဒပ္ထုဟာ 6.6 billion tons ေလာက္ ရွိပါမယ္တဲ႔။ သူတို႔က လေပၚမွာ ေရရွိမရွိ ရွာေဖြတာဟာ အနာဂတ္ အာကာသ ေလ႔လာမႈ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ လေပၚအေရာက္ ကမၻာကေန ေရသယ္မယ္ ဆိုရင္ ေရ ၁ ကီလိုဂရမ္ အတြက္ ေဒၚလာ ၂၀၀၀ ကေန ၂၀၀၀၀ အထိ ကုန္က်မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လေပၚမွာ သိပၸံစခန္းေတြ ေဆာက္ျပီး လူေနထိုင္ဖို႔ စီစဥ္ရင္ အဲဒီမွာ ေရမရွိေနလို႔ ဘယ္လိုမွ အဆင္ေျပမယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခု.. ေရကို ေအာက္စီဂ်င္ ထုတ္ဖို႔ ကုန္ႀကမ္းအေနနဲ႔ လဲ သံုးနိုင္ပါေသးတယ္။ လေပၚမွာ ရွိေနတဲ႔ ေရေတြဟာ လူသားေတြရဲ႔ အာကသ ေလ႔လာမႈ အတြက္ ဘယ္ေလာက္အေထာက္ အကူေပးလဲ ဆိုတာေတာ႔ ေစာင္႔ႀကည္႔ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္ဗ်ာ။


က်မ္းကိုး

၁။ http://www.daviddarling.info/encylopedia
၂။ http://www.nasa.gov
၃။ BBC Discovery, Space
၄။ http://www.wikipedia.org
၅။ Encarta Encyclopedia premium 2006

2 comments:

Dr Phyo Wai Kyaw said...

ကုိခြန္း ..အခ်က္အလက္ေတြေကာင္းတယ္ဗ်ိဳ႔။
ၾကိဳးၾကိဳးစားစား ရွာေဖြထားရမွာပဲ။
လေပၚမွာ ေရရွိေနတဲ့ကိစၥ ဟာ အေရးပါတဲ့ကိစၥနဲ႔တူတယ္ဗ်။
ငယ္ငယ္က ဖတ္ခဲ႔ရတဲ့ သိပၸံစာအုပ္အေဟာင္းအျမင္းၾကီးေတြမွာဆုိ
"ေရရွိရင္ သက္ရွိ ရွိရမယ္"လုိ႔အထိ ေရးခဲ့တာဗ်..
အေနာက္တုိင္းသားေတြကလည္း အာကာသထဲထိ နယ္ခ်ဲ႔ဦးမဲ့ အစီအစဥ္ ရွိဟန္တူတယ္။
သက္ရွိသာရွိခဲ့ရင္ အမ်ားၾကီး အက်ိဳးရွိျပီကုိး။

ခြန္း said...

ဝင္ မန္႔ေပးသြားတာ အမ်ားႀကီး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဗ်ာ။ ေရရွိတာ တစ္ခုတည္းနဲ႔လည္း သက္ရွိ ရွိဖို႔ မလံုေလာက္ေသးဘူးဗ်။ သင္႔တင္႔မွ်တတဲ႔ အပူခ်ိန္၊ အေထာက္အကူ ေပးမဲ ေလထု၊ လုိက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္မယ္႔ gravity ၊ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ Lifequest အေႀကာင္း ေရးရင္ အဲဒါေတြ ထည္႔ေဆြးေႏြးပါမယ္။ လာဖတ္ပါဗ်ာ။

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...