Wednesday, October 8, 2008

ကမၻာ႔၀င္ရိုးစြန္းမ်ား ေရြ႔လွ်ားျခင္း (poles shifting) - ၁

ဟိုတေလာက cbox မွာ ေမးသြားတဲ႔ အေႀကာင္းအရာ၊ က်ေနာ္ ပို႔စ္တင္ျပီး ရွင္းေပးပါမယ္ လို႔ ေျပာထားခဲ႔ ေပမယ္႔ ရုတ္တရက္ အလုပ္ေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚလာတဲ႔ အတြက္ အခုမွပဲ က်ေနာ္ ေရးေပးနိုင္ပါတယ္။ ေမးတဲ႔သူက ေမးထားတဲ႔ အတြက္ ဒီအေႀကာင္း အရာကို အရင္ တင္ရတာပါ။ အားလံုး ပို႔စ္ ၃ ခုေလာက္ တင္ရမယ္ ထင္ပါတယ္။ အဲဒါေတြ ျပီးသြားရင္ လအေႀကာင္းကို ျပန္ဆက္ပါမယ္။ ေမးတဲ႔ အေႀကာင္းအရာက ကမၻာ႔ဝင္ရိုးစြန္း (poles) ေတြ ေျပာင္းလဲတဲ႔ အေႀကာင္းပါ။ အဲဒီကိစၥကို က်ေနာ္ တိတိက်က် ရွင္းျပနိုင္မွာေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ႔ က်ေနာ္က astronomy မွာ ဝါသနာရွင္ သက္သက္ ျဖစ္ျပီးေတာ႔ စံနစ္တက် ေလ႔လာခဲ႔ရတာမ်ိဳး လံုးဝ မရွိခဲ႔လို႔ပါ။ က်ေနာ္ ရွင္းျပတာ မွားေနနိုင္ပါတယ္။ မွားေနတာ ေတြ႔ရင္ ေထာက္ျပ ေပးဖို႔ ေတာင္းဆို ပါရေစ။
ကမၻာ႔ဝင္ရိုးစြန္းမ်ား ေရြ႔လွ်ားမႈ (poles shifting) အေႀကာင္းကို မေျပာခင္မွာ ဝင္ရိုးစြန္း (pole) ဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတာ အရင္ ေျပာရမွာပါ။ ဝင္ရိုးစြန္း ဆိုတာေတာ႔ ဝင္ရိုး (axis) ေတြရဲ႔ အစြန္းေတြ ေပါ႔ေလ။
ဝင္ရိုးစြန္း ဆိုတဲ႔ ေနရာမွာ လူေတြက ပထဝီဝင္ သေဘာ အရ သတ္မွတ္ထားတဲ႔ ဝင္ရိုးစြန္း ေတြကို ပထဝီ ဝင္ရိုးစြန္းမ်ား (geographic poles) ေတြ လို႔ ေခၚပါတယ္။ အဲဒီ poles ေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ေပးတဲ႔ ဝင္ရိုးကိုေတာ႔ ပထဝီ ဝင္ရိုး (geographic axis) လို႔ ေခၚပါတယ္။ လက္ရွိ အဲဒီဝင္ရိုး ကို ေျမာက္ ဘက္ကို ဆက္ဆြဲမယ္ ဆိုရင္ေတာ႔ Polaris ဆိုတဲ႔ ႀကယ္ကို ေရာက္ပါမယ္။ အဲဒီလို လူေတြ သတ္မွတ္ ထားတဲ႔ အတိုင္း တည္႔တည္႔ မတ္မတ္ ရွိေနရမယ္႔ ပထဝီ ဝင္ရိုး ကိုေတာ႔ Axis of instantaneous rotation လို႔ ေခၚပါ တယ္။ Axis of maximum moment of inertia ဆိုတာ ရွိပါ ေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ကမၻာက စက္လံုး ပံုစံ အတိအက် မဟုတ္ ပါဘူး။ ကမၻာကို လိေမၼာ္သီး ခြဲသလို အေျမွာင္း ေလးေတြ ခြဲထုတ္ ႀကည္႔ရင္ တစ္ခုစီ ရဲ႔ mass က တူမယ္ မဟုတ္ပါ။ အဲဒီ လို distribution of mass က ျခားနားတဲ႔ အတြက္ Axis of maximum moment of inertia က ေပၚလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို ျဖစ္ေစတဲ႔ အျခား အေႀကာင္းအရာေတြက သမုဒၵရာ ဒီေရ (လ အေႀကာင္းမွာ ေရးျပထားပါတယ္) ၊ ေလထု နဲ႔ ေက်ာက္ခ်ပ္ႀကီးမ်ား ေရႊ႔လွ်ား ျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို section အလိုက္ မတူညီတဲ႔ mass ေတြဟာ ကမၻာရဲ႔ gravity ၊ centrifugal နဲ႔ orbital velocity ေတြရဲ႔ vector forces ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္လိုက္တဲ႔ အခါ ကမၻာရဲ႔ အခုလက္ရွိ လည္ပါတ္ေနတဲ႔ ဝင္ရိုး ျဖစ္လာပါတယ္။ တကယ္လို႔ ကမၻာက စက္လံုး ပံု အတိအက် ျဖစ္ေနခဲ႔ ရင္ေတာ႔ အဲလိုမ်ိဳး ဝင္ရိုး မျဖစ္ပဲ တည္ျငိမ္တဲ႔ astronomical axis ပဲ ရွိမွာပါ။ အခု လည္ပါတ္ေနတဲ႔ ကမၻာရဲ႔ ဝင္ရိုးနဲ႔ astronomical axis တို႔ အႀကား ျခားနားတဲ႔ ေထာင္႔ ကိုေတာ႔ nutation လို႔ ေခၚပါတယ္။ ရလာဒ္ အျဖစ္ ကမၻာဝင္ရိုးဟာ ပံုမွာ ျပထားသလို လည္ပါတ္ပါတယ္။ ကမၻာဟာ ေနကို ပါတ္ေနရင္း၊ သူ႔ဝင္ရိုးေပၚမွာ လည္ေနရင္း နဲ႔ ကမၻာ႔ဝင္ရိုးကလည္း ပံုက အဝါေရာင္ စက္ဝိုင္း အတိုင္း ပါတ္ ေနတာ ျဖစ္ပါ တယ္။ (စဥ္းစား ႀကည္႔လို႔ ရမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင္႔ ပါတယ္။ animated gif နဲ႔ ျပခ်င္ ေပမယ္႔ အခ်ိန္မရလို႔ ဒီတိုင္းေလးပဲ တင္လိုက္ ရပါတယ္။) အဲဒီလို လည္ပါတ္တဲ႔ ျဖစ္စဥ္ကို wobble effect လို႔ ေခၚပါတယ္။ ကမၻာရဲ႔ အီေကြတာဟာ ေနကို ပါတ္ေနတဲ႔ လမ္းေႀကာင္း ရဲ႔ ျပင္ညီ နဲ႔ တထပ္တည္း မက်ပါဘူး။ ပံုမွာ အျပာေရာင္နဲ႔ အစိမ္းေရာင္ အျဖစ္ ခြဲျပီး ျပထားပါတယ္။ အဲဒီ ျပင္ညီ နွစ္ခုႀကားက angle of inclination ဟာ အခု လက္ရွိေတာ႔ ၂၃.၅ ဒီဂရီ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အဲဒါဟာ တသတ္မတ္ မဟုတ္ပါဘူး။ အေပၚမွာ ရွင္းျပခဲ႔တဲ႔ orbital dynamics ျဖစ္စဥ္ေႀကာင္႔ အဲဒီ angle of inclination ဟာလည္း ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ ၂၁ ဒီဂရီ ၃၉ မိနစ္ကေန ၂၄ ဒီဂရီ ၃၆ မိနစ္ အတြင္းမွာ ေျပာင္းလဲ ပါတယ္။ အဲဒီလို နည္းရာကေန မ်ားမ်ား သြားျပီး မ်ားရာကေန ျပန္နည္းသြားတဲ႔ ေျပာင္းလဲမႈ တပါတ္ ျပည္႔ဖို႔ နွစ္ေပါင္း ၄၁၀၀၀ ႀကာပါတယ္။ လက္ရွိ တိုင္းတာ ခ်က္ေတြ အရ ရာစုနွစ္ တစ္ခုမွာ ၀.၁၃ ဒီဂရီ ေျပာင္းလဲ ပါတယ္တဲ႔။ အဲဒီလို ေျပာင္းလဲမႈဟာ tropic of cancer နဲ႔ tropic of capricorn ေတြရဲ႔ တည္ေနရာကို ေျပာင္း လဲ ေစမွာ ျဖစ္တဲ႔ အတြက္ ကမၻာ႔ ရာသီဥတု အေပၚမွာ အေျပာင္း အလဲ ျဖစ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

4 comments:

Dr Phyo Wai Kyaw said...

ကမာၻ႔ အပူခ်ိန္ ေျပာင္းလဲ မွုေႀကာင့္ ဂရင္းလန္ကၽြန္းကေရခဲေတြ အရည္ေပ်ာ္ရင္
ကမာၻ႔ ေရမ်က္နွာ ၿပင္ ျမင့္တက္လာမယ္
လုိ႔ဆုိထားတာ... အခုမဟုတ္ေတာ့ ျပန္ဘူးဆို
အဲဒီအေႀကာင္းေလး ၾကဳံရင္ေရးေပးပါဦး

ခြန္း said...

အဲကိစၥက astronomy နဲ႔ သိပ္မဆိုင္ပါဘူး။ အဲဒါက သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ ထိမ္းသိမ္းေရးနဲ႔ ပိုျပီး သက္ဆိုင္ပါတယ္။ သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈ၊ ဖန္လံုအိမ္ အာနိသင္နဲ႔ CO2 ထုတ္လႊတ္မႈေတြ နဲ႔ သက္ဆိုင္ ပါတယ္။ လမ္းေႀကာင္းလြဲသြားမွာ စိုးလို႔ astronomy နဲ႔ ပါတ္သတ္တဲ႔ ရႈေထာင္႔ကေန ျပီးေတာ႔ ပဲ အဲဒီ အေႀကာင္း ကို ေဆြးေႏြးေပးပါမယ္။ အခု လူေတြ စိတ္ဝင္စားေနႀကတဲ႔ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၂၁ ရက္ေန႔ဟာ ကမၻာပ်က္မယ္႔ေန႔ (Doomsday) လားဆိုတဲ႔ အေႀကာင္း က်ေနာ္ ေရးပါမယ္။ အဲဒီက်ရင္ ျဂိဳဟ္ေတြ ရဲ႔ သက္ေရာက္မႈ အေႀကာင္း ဖတ္ရမွာ ပါ။ comment ေေရးေပးတာ ေက်းဇူးပါဗ်ာ။

Michael Ye said...

sea level changes ဆိုတဲ႔ ျဖစ္စဥ္ဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကသမိုင္းခံျပီးေတာ႔ ျဖစ္ပ်က္ေနခဲ႔ ပါတယ္။ ကိုခြန္းေျပာသလိုပဲ ဒီကိစၥက astronomy နဲ႔ေတာ႔မဆိုင္ပါဘူး။ သို႔ေသာ္ environmental science ပါ။ Oceanography ဘာသာရပ္နဲ႔ေတာ႔ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္တာေပါ႔။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဒီေန႔ ျမင္ေနရတဲ႔ sea level ကလြန္ခဲ႔တဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ယွဥ္လိုက္မယ္ဆုိရင္.....အမ်ားၾကီးျမင္႔တက္လာခဲ႔ပါျပီ။ sea level changes ဟာခ်က္ျခင္းျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေျပာင္းလဲလာတဲ႔ ျဖစ္ရပ္ေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏွစ္သန္းေပါင္း မ်ားစြာ ၾကာျပီးမွ ၁ မီတာ အျမင္႔ေလာက္ျဖစ္လာတာပါ။ sea level ဟာျပန္က်သြားတယ္ဆိုတာေတာ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ record ေတြအရ ျဖစ္ေတာင္႔ ျဖစ္ခဲပါ။ ဆိုခ်င္တာကေတာ႔ sea level ဟာဆက္လက္ျမင္႔တက္လာေနဆဲပါ။ sea level ျမင္႔တက္ရတဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းေတြကေတာ႔....
၁။ ေရထုမ်က္ႏွာျပင္ေပၚက atmospheric pressure
၂။ rain fall
၃။ သမုဒၵရာတြင္းကေရစီးေၾကာင္းမ်ား
၄။ ကမၻာ႔ေျမလႊာမ်ား တြန္းတိုက္ ေရြ႔လ်ားမွဳ
၅။ Global warming ေၾကာင္႔ ေရခဲမ်ား အရည္ေပ်ာ္လာမွဳ
စတဲ႔ အခ်က္ေတြေၾကာင္႔ ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ တစ္ခ်က္ျခင္းဆီကို ျပန္ရွင္းမယ္ဆိုရင္....
ရွင္းစရာေတြအမ်ားၾကီးရိွေပမယ္႔..... ကြ်န္ေတာ္အက်ယ္မခ်ဲ႔လိုေတာ႔ပါ။ Ozone လႊာေပါက္ျပဲမွဳ ေၾကာင္႔ Global warming ျမင္႔တက္လာရတဲ႔ ျဖစ္စဥ္ဟာ... sea level ျမင္႔တက္လာမွဳကို ေကာင္းေကာင္း အေထာက္အကူေပးႏိုင္တဲ႔ အခ်က္လို႔ သိပၸံပညာ ရွင္အေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကလက္ခံထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ေရခဲမ်ား အရည္ေပ်ာ္ျခင္းေၾကာင္႔ sea level ျမင္႔တက္လာျခင္းဟာ မွန္ကန္တယ္ လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
ေလးစားလွ်က္
ငရဲ

Michael Ye said...

sea level changes အေၾကာင္း ေလ႔လာခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ႔ ကြ်န္ေတာ္ စာအုပ္ ၂ အုပ္ ညႊန္းေပးလိုက္ပါတယ္။ e_book ေတာ႔ကြ်န္ေတာ္႔မွာ မရိွပါ။

1. sea level changes, EUGENIE LISITZIN, ELSEVIER OCEANOGRAPHY SERIES.
2. THE RISE AND FALL OF THE SEAS, RUTH BRINDZE

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...