Friday, September 26, 2008

ပလူတို ကို ဘာေႀကာင္႔ ျဂိဳဟ္သိမ္ အျဖစ္ အဆင္႔ ေလ်ွာ႔ခ်ရတာလဲ

cbox မွာ genesis ေမးထားတဲ႔ အေႀကာင္းအရာက cbox ထဲမွာ တင္ရွင္းဖို႔ မျဖစ္နိုင္တဲ႔ အတြက္ က်ေနာ္ ပို႔စ္ တစ္ခုတင္ျပီး ရွင္းဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပါ။ က်ေနာ္တို႔ ေနစႀကာ၀ဠာထဲမွာ အရင္က ျဂိဳဟ္ ၉ လံုး၊ အခု ၈ လံုး ျဖစ္ သြားပါျပီ။ ဘာလို႔ တစ္လံုး ေလ်ာ႔သြားတာလည္း ဆိုတာ အဲတုန္းက သတိထား မိလိုက္သူေတြ သိႀကမွာပါ။ သတိမထား မိလိုက္သူေတြ အတြက္ က်ေနာ္ ျပန္ရွင္းေပးတာပါ။
IAU က ၂၀၀၆ ခုနွစ္ မွာ definition of planet ကို သတ္မွတ္လိုက္ တဲ႔ အခ်ိန္ မတိုင္ခင္ အထိ ပလူတို ဟာ ျဂိဳဟ္ အျဖစ္ ရွိခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီ defination ကို ထုတ္ျပီးတဲ႔ အခါမွာေတာ႔ ပလူတိုဟာ ျဂိဳဟ္သိမ္ ျဖစ္သြားပါျပီ။ အရင္ကေတာ႔ ေကာင္းျပီ ေကာင္းရက္နဲ႔ ျဂိဳဟ္ လုပ္ထားျပီးေတာ႔ မွ အခုမွ ျဂိဳဟ္သိမ္ ဆိုျပီး ေကာက္ လုပ္လိုက္တဲ႔ အတြက္ စတင္ေတြ႔ရွိခဲ႔သူ Clyde W. Tombaugh ရဲ႔ အသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ႔ သူ႔ကို ေလးစားႀကည္ညိဳသူမ်ားရဲ႔ ဆႏၵျပမႈေတြ ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အဲလို မလုပ္လို႔ မရတဲ႔ အေႀကာင္း အရာကလည္း ရွိေနပါတယ္။
၁၉၅၁ ခုနွစ္မွာ ေကြပါခါးပါတ္ (kuiper belt) ကို ေတြ႔ရွိျပီးတဲ႔ အခ်ိန္ကစလို႔ ပလူတို နဲ႔ ပါတ္သတ္ျပီး စဥ္းစား စရာေတြ စျဖစ္လာခဲ႔တာပါ။ ၂၀၀၂ ခုနွစ္မွာ KBO 50000 Quaoar ကို စျပီး ေတြ႔ခဲ႔ ပါတယ္။ အခ်င္း အားျဖင္႔ ၁၂၈၀ ကီလို မီတာ ရွိျပီးေတာ႔ ပလူတိုရဲ႔ တ၀က္ ရွိပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုနွစ္မွာ Sedna ကို ေတြ႔ခဲ႔ ပါတယ္။ သူ႔အခ်င္းက ကီလိုမီတာ ၁၈၀၀ ျဖစ္တဲ႔အတြက္ အခ်င္း ကီလိုမီတာ ၂၃၂၀ ပဲ ရွိတဲ႔ ပလူတိုနဲ႔ မတိမ္းမယိမ္း ရွိေန ပါျပီ။ ၂၀၀၅ ခုနွစ္ ဇူလိုင္ ၂၉ ခုနွစ္မွာ ေတာ႔ နက္ပကြ်န္းအလြန္ အရာ၀တၳဳေတြ႔ ရွိေႀကာင္း ေႀကာ္ညာခ်က္ ထြက္ ေပၚခဲ႔ပါတယ္။ အသစ္ ေတြ႔ရွိတဲ႔ အရာ၀တၳဳ အမည္က Eris ျဖစ္ျပီးေတာ႔ သူက ပလူတို ထက္ ပိုႀကီးပါတယ္။ ၁၈၄၆ ခုနွစ္က Triton ကို ေတြ႔ရွိျပီးတဲ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေနစႀကာ၀ဠာ အတြင္း အႀကီးမားဆံုး အရာ၀တၳဳ ေတြ႔ရွိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရား၀င္ သတ္မွတ္မႈ မရွိေသးေပမယ္႔ ၁၀ ခုေျမာက္ ျဂိဳဟ္ လို႔ ေခၚခဲ႔ႀကပါတယ္။ Eris ကို ျဂိဳဟ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ရင္ သူ႔ လိုပဲ သတ္မွတ္စရာ ျဂိဳဟ္ ေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ပါေသးတယ္။ ျဂိဳဟ္ေတြ အမ်ားႀကီး ျဖစ္လာျပီး စႀကာ၀ဠာ ေလ႔လာမႈ အတြက္ ရႈပ္ေထြးလာေတာ႔ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ နကၡတၱပညာရွင္ အသိုင္းအ၀ိုင္း မွာ ပလူတိုကို ျဂိဳဟ္သိမ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ဖို႔ ဖိအား ပိုမ်ား လာခဲ႔ပါတယ္။ အျခားျဂိဳဟ္ ေတြရဲ႔ ပါတ္လမ္းေတြကို ေထာင္႔တစ္ခု ခံေဆာင္ျပီး ပါတ္ေနတဲ႔ သူရဲ႔ ပါတ္လမ္းကို ေဘးက ပံုမွာ ေတြ႔နိုင္ပါတယ္။ ပလူတို ကို ျဂိဳဟ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ နိုင္စရာ တစ္ခုထဲေသာ အေႀကာင္းအရာ အျဖစ္ သူ႔ရဲ႔ ခပ္ႀကီးႀကီး လ တစ္လံုး ျဖစ္တဲ႔ Charon ပဲ က်န္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ၂၀၀၅ စက္တင္ဘာမွာ Eris မွာ ျဂိဳဟ္ရံလ Dysnomia ရွိေႀကာင္း ေတြ႔ ရွိ ခဲ႔တဲ႔ အတြက္ ပလူတို ကို ျဂိဳဟ္ အျဖစ္ ဆက္လက္ ထားရွိေရး ကိစၥ အဆံုးသတ္သြား ခဲ႔ပါတယ္။
၂၀၀၆ ခုနွစ္မွာ IAU က definition of planet ကို ထုတ္ျပန္ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ အရာ၀တၳဳတစ္ခု ဟာ ျဂိဳဟ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ ခံရနိုင္ဖို႔ ေအာက္ ပါ အခ်က္သံုးခ်က္နဲ႔ ညီ ဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္။
၁။ အရာ၀တၳဳဟာ ေနကို ပါတ္တဲ႔ ပါတ္လမ္း အတြင္းမွာ ရွိရပါမယ္။
၂။ အရာ၀တၳဳဟာ သူ႔ကိုယ္ပိုင္ ဆြဲငင္အား နဲ႔ လံုး၀န္းတဲ႔ ပံုစံ ျဖစ္ေစဖို႔ လံုေလာက္တဲ႔ ျဒပ္သား ပမာဏ ရွိရပါမယ္။ သူ႔ရဲ႔ ပံုစံကို hydrostatic equilibrium ျဖစ္ေစဖို႔ လံုေလာက္တဲ႔ ဆြဲငင္အား ရွိရပါမယ္။
၃။ အရာ၀တၳဳမွာ ရွင္းလင္းတဲ႔ ေနပါတ္လမ္းေႀကာင္း ရွိရပါမယ္။ သူ႔ ပါတ္လမ္း တြင္း မွာ အျခား အရာ၀တၳဳ မ်ား မရွိရပါဘူး။
ပလူတုိဟာ တတိယအခ်က္နဲ႔ မညီပါဘူး။ သူ႔ ရဲ႔ ျဒပ္ထုဟာ သူ႔ ပါတ္လမ္း အတြင္း မွာရွိတဲ႔ အရာ၀တၳဳ စုစု ေပါင္း ျဒပ္ထုရဲ႔ ၀.၀၇ ဆ ပဲ ရွိပါတယ္။ (ကမၻာရဲ႔ ျဒပ္ထုဟာ သူ႔ပါတ္လမ္းထဲရွိ အျခား အရာစုစုေပါင္းရဲ႔ ၁.၇ သန္း ဆ ရွိပါတယ္။)
၂၀၀၆ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၃ ရက္ေန႔မွာ IAU က ျဂိဳဟ္သိမ္ (minor planet) စာရင္းကို ထုတ္ျပန္ ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီ စာရင္းထဲက အႀကီးဆံုး အရာ၀တၳဳ ၁၀ခု ရဲ႔ ပံုကို ေအာက္မွာ ျပထားပါတယ္။

4 comments:

ဟိန္းညီ said...

အစ္ကိုေရ.....
ေက်းဇူးပဲဗ်ာ..ပလူတုိကို ၿဂိဳဟ္သိမ္အျဖစ္သတ္မွတ္လိုက္တာ အခုမွသိတယ္ဆိုတာ
၀န္ခံရမွာပဲ။ဒီပို႔စ္က ကၽြန္ေတာ္အတြက္ေတာ့အမ်ားႀကီးအက်ိဳး႐ွိသြားၿပီ။

ခြန္း said...

ဟုတ္ကဲ႔.. မွတ္ခ်က္ေရးေပးတာ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဗ်ာ။ ဒီအေႀကာင္း အရာေတြက လူစိတ္၀င္စား တာနည္း တဲ႔ အတြက္ လူေတြ သိပ္မသိႀကတာပါ။ အခုလို လာအားေပးတာ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

Anonymous said...

မဂၤလာပါ
ကို KHWUNN
လာေရာက္ဖတ္ရွဳ ့သြားခဲ့ပါတယ္။ အကုန္ေတာ့မဟုတ္ဘူး မာတိကာကို ၾကည့္လိုက္ျပီး စိတ္၀င္စားတဲ့ ပလိုတိုနဲ့ပတ္သက္တဲ့ျပီး ရွင္းတာ၊ ကြ်န္ေနာ္သိလိုက္တာနဲ့ တူေနပါတယ္ ။ သူက ျဂဳိလ္သိမ္ ျဖစ္ေနတဲ့ တျခားျဂဳိလ္တခုထက္ ေသးငယ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ ျငင္းပြားစရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခင္ဗ်ားရဲ့ အျမင္ကို လက္ခံပါတယ္။ ျပသာနာက ျမန္မာျပည္ အထူးသျဖင့္ ေဗဒင္ေပါ့။ ေဗဒင္က ဟိႏၵဴ၀ါဒမွ ဆင္းသက္လာတဲ့ ပညာရပ္မ်ားကို ျမန္မာတို့လို့ တျခားျခားေသာႏိုင္ငံေတြ လက္ခံ အသုံးျပဳေနပါတယ္။ ဒီက ဆင္းသင္းလာေသာ ပညာကို လက္ခံသုံးစဲြေနတဲ့ တျခားေသာ ႏိုင္ငံေတြကို မဆိုလို့ေတာ့ဘူး။ ျမန္မာလူမ်ဳိးဆိုေတာ့ ျမန္မာအေၾကာင္း အတြင္းအစင္း သိတယ္ေလ။ လာတဲ့ ျပသာနာတခုကေတာ့ ျမန္မာေဗဒင္ေလာကမွာ ျဂဳိလ္ကိုးလုံးနဲ့ ယွဥ္ျပီး ေဟာေျပာတဲ့အရာေတြ ရွိတယ္ေလ။ ဟုတ္လားေတာ့မသိ။ အခုလို့ ကမၻာ့ Astrology အဖဲြ့က ျဂဴိလ္ ကိုုးလုံးကေန ရွစ္လုံးကို ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္လိုက္ေတာ့ ျမန္မာ့နကၡတ္ေဗဒင္ ပညာမွာလဲ ဘယ္လိုသြားေနသလဲမသိပါဘူး။ ရင္ေလးတယ္။ ျဂဳိလ္တလုံး ေလ်ာ့သြားေတာ့ အရင္က ေဟာေနတာေတြ မွန္လား မွားလားလို့ ဒြိဟျဖစ္ေနတယ္ေလ။

ဆိုေတာ့ ျဂိဳလ္တလုံးေပ်ာက္သြားလို့ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ျပသာနာ တခုကို မွ်ေ၀လိုက္တာပါ။ ကိုေကအိတ္ခ္ ကို ေဗဒင္ဆရာတေယာက္လို့ ေျပာေနျခင္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ စာဖတ္သူအားလုံး ဆင္ျခင္သုံးသပ္ျပီး ဘယ္လို ထင္ျမင္ခ်က္ ရွိႏိုင္သလဲ ထင္ျပီး ကြန္မင္းကို ပြတ္လိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ထူးထူးျခားျခားေတာ့ မရွိပါေၾကာင္း...

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ့ပါေစ...

ခြန္း said...

commet ေရးေပးသြားတာ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ကိုလူေလး။ ျမန္မာလို က်ေနာ္႔နာမည္ ေရးခ်င္ရင္ ခြန္း လို႔ ေရးလို႔ရပါတယ္။ ပလူတို နဲ႔ ပါတ္သတ္ျပီး အနည္းနဲ႔ အမ်ား စိတ္၀င္စား မႈ ရွိႀကပါတယ္။ ဒီ ပို႔စ္ေလး ေရးတဲ႔ အေပၚမွာ အခုလို သံုးသပ္ခ်က္ေတြ ရတဲ႔ အတြက္လည္း အမ်ားႀကီး ၀မ္းသာပါတယ္။ ပလူတိုကို ျဂိဳဟ္ အဆင္႔ကေန ေလွ်ာ႔ခ်တာက နကၡတၱေဗဒ ေလ႔လာမႈ အတြက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ လိုက္တာက လြဲလို႔ သူနဲ႔ပါတ္သတ္တဲ႔ အျခား အခ်က္အလက္ေတြ ေျပာင္းလဲ သြားမွာ မဟုတ္တဲ႔ အတြက္ ေ၀ဒ ပညာနဲ႔ ပါတ္သတ္ျပီး တစ္စံုတစ္ရာ ေျပာင္းလဲမယ္ မထင္ပါဘူး။ ပလူတို က ျဂိဳဟ္စာရင္းက ေပ်ာက္သြားတာသာ ျဖစ္ျပီးေတာ႔ သူ႔ရဲ႔ တည္ရွိေနမႈမွာ တစံုတရာ အေျပာင္းအလဲ မျဖစ္တဲ႔ အတြက္ သူ႔ကို သံုးျပီး ထုတ္ရတဲ႔ ေဟာကိန္းေတြကလည္း အရင္အတိုင္းပဲ သြားေနမွာပါပဲ။ က်ေနာ္႔အျမင္အရ နကၡတ္ တာရာေတြက ကံႀကမၼာကို လႊမ္းမိုးျခင္း မဟုတ္ပဲ ကံႀကမၼာကို နကၡတ္ တို႔ျဖင္႔ တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးႀကည္႔နိုင္ျခင္းသာ ရွိတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အဲလိုဆိုေတာ႔ သူ႔ဟာသူ ျဂိဳဟ္သိမ္ မကလို႔ ဥကၠာပ်ံပဲ လုပ္လုပ္ ပလူတိုကို အရင္က ပလူတို လိုပဲ ဆက္ျပီး သံုးနိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္ဗ်ာ။

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...