တြင္းနက္ (Black Hole) - ၃

black hole နဲ႔ပါတ္သတ္ျပီး စိတ္၀င္စားလာႀကတာကေတာ႔.. Big Bang and Big Crunch Theory ကစမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္..။ စႀကာ၀ဠာႀကီးရွိေနတာကို သိခဲ႔ႀကပါျပီ..။ ဒီစႀကာ၀ဠာႀကီး ဘယ္လို အစျပဳခဲ႔တယ္.၊ ဘယ္လိုအဆံုးသတ္မယ္ဆိုတာကို ပညာရွင္ေတြက ေျဖရွင္းဖို႔ ႀကိဳးစားႀကပါတယ္..။ သူတို႔ရဲ႔ ႀကိဳးစားမွုေတြဟာ How? ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းကို ေျဖနိုင္ ေကာင္း ေျဖနိုင္ ႀကေပမယ္႔ Why? ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္း ကိုေတာ႔ ဘယ္သူမွ မေျဖနိုင္ ႀကပါဘူး..။ How? ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းကို ေျဖႀကတဲ႔ အေျဖ ေတြမွာေတာ႔ အမ်ားဆံုး လက္ခံႀကတာ Big Bang Theory ပါ..။ အဲဒီ သီအိုရီက ယုတၱိ တန္တဲ႔ သက္ေသ ျပခ်က္ေတြ ေပးနိုင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္..။ တယ္လီစကုပ္ ေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ေန ႀကရတဲ႔ ႀကယ္စုတိုင္း လိုလိုဟာ သူ႔တို႔ အခ်င္းခ်င္း ေ၀းကြာ ေနႀက သလို က်ေနာ္တို႔ ဆီကလည္း ေ၀းရာကို သြားေန ႀကပါတယ္..။ (အင္ဒရိုမီးဒါး ႀကယ္စု ကေတာ႔ က်ေနာ္ တို႔ဆီကို လာေန ပါတယ္)..။ ေမးစရာ ေမးခြန္း တစ္ခု ရွိပါတယ္..။ သူတို႔ဆီက အလင္းေရာင္ က်ေနာ္တို႔ ဆီ ေရာက္ဖို႔ နွစ္ သန္းခ်ီ ႀကာတဲ႔ ႀကယ္စုေတြ က်ေနာ္တို႔ ဆီကေန ေ၀းကြာ သြားတယ္လို႔ ဘယ္လို လုပ္ျပီး သိနိုင ္တာပါလဲ..။ ပညာရွင္ ေတြက ဒီလို ေျဖရွင္းတာပါ..။ က်ေနာ္တို႔ ဆီကေန ေ၀းသြားတဲ႔ ႀကယ္စု ေတြ ဆီက လာတဲ႔ အလင္းေတြ အတြက္ လမ္းေႀကာင္းက သူတို႔ လာေနရင္း ကိုပဲ ရွည္.. ရွည္ သြားပါတယ္..။ သူတို႔ စထြက္တဲ႔ အခ်ိန္နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ဆီ ေရာက္လာတဲ႔ အခ်ိန္အတြင္း ႀကားမွာ အကြာအေ၀းက အမ်ားႀကီး ေျပာင္းလဲ သြားျပီကိုး..။ အဲလိုဆိုေတာ႔ အလင္းေရာင္ဟာ ဆြဲဆန္႔ျခင္း ခံရပါတယ္..။ အလင္းရဲ႔ လိွုင္းအလွ်ား ပိုရွည္ သြားတာပါ..။ လိွုင္းအလွ်ား 600 nano meter ရွိရမယ္႔ အလင္းက 700 nm နီးပါး ျဖစ္ျပီး အနီေရာင္ သမ္း သြားပါတယ္..။ ( အလင္းျဖဴ (day light) ထက္ အနီေရာင္က လိႈင္းအလွ်ား ပိုရွည္ပါတယ္။) အဲဒီျဖစ္စဥ္ကို အနီဘက္ အေရြ႔႔ (red shift) လို႔ ေခၚပါတယ္..။ တကယ္လို႔ ႀကယ္စု ေတြက က်ေနာ္တို႔ ဆီကို လာေနတယ္ ဆိုရင္ အခ်ိန္နဲ႔ အမွ် အကြာ အေ၀းက တိုသြားမွာ ျဖစ္ေတာ႔ ႀကားထဲက အလင္း ေရာင္ဟာ compress လုပ္ျခင္း ခံရ ပါမယ္။ အဲဒါ ဆိုရင္ နဂို ကထက္ လိွုင္းအလွ်ား ပိုတို သြားျပီး အျပာေရာင္ သန္းသြား ပါမယ္..။ အျပာဘက္ အေရြ႔ (blue shift) လို႔ သတ္မွတ္ ပါတယ္..။ Doppler effect ျဖစ္ပါတယ္။ ေဘးက ပံုကို ႀကည္႔လိုက္ ရင္ ရွင္းသြားမယ္ ထင္ပါတယ္။ မရွင္းရင္ comment ေရးျပီး ေမးေစ ခ်င္ပါတယ္။ ႀကယ္စု အားလံုးလိုလို ရဲ႔ အလင္း ေတြဟာ အနီဘက္အေရြ႔ (red shift) ျဖစ္ေနႀကပါတယ္တဲ႔..။ ဆိုလိုတာ ကေတာ႔ က်ေနာ္တို႔ စႀကာ၀ဠာ ႀကီးဟာ ျပန္႔ကား ေနပါတယ္ တဲ႔ဗ်ာ..။ က်ယ္ျပန္႔လာေနတဲ႔ အခ်က္ကေန စဥ္းစားလိုက္ရင္ အရင္က တစ္စုတစ္ေ၀းထဲ ရွိေနျပီး ေပါက္ကြဲမႈ ႀကီးတစ္ခု ေႀကာင္႔ အဘက္ဘက္ ကို လြင္႔ထြက္ လာႀက ျခင္းလို႔ ေကာက္ခ်က္ဆြဲလို႔ ရပါတယ္..။ (အမွန္ေတာ႔ ဒီထက္ပိုတဲ႔ သက္ေသျပခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္..။ က်ေနာ္ စာအုပ္ ျပန္ဖတ္ရမွာ ပ်င္းေနလို႔.. :P ) ဆုိပါေတာ႔.. မဟာေပါက္ကြဲမႈႀကီး ကေနစတယ္ေပါ႔..။ ဒါဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ စႀကာ၀ဠာႀကီးဟာ ဒီလိုပဲ အဆံုး အစမရွိ ျပန္႔ကား သြားေတာ႔ မွာလား..။ ေနာက္ဆံုးမွာ ဘာျဖစ္မလဲ..။ ဒီလို ေမးခြန္းေတြ ေပၚလာ ပါတယ္..။ ျဖစ္နိုင္ေျခက သံုးခု ရွိပါတယ္..။ တစ္ခုက အဆံုး အစမရွိ ျပန္႔ကား သြားျပီး တျဖည္းျဖည္း ေ၀းကြာ လာႀက ျပီးေတာ႔ စြမ္းအင္ ေတြလည္း ေလွ်ာ႔ပါး ေပ်ာက္ဆံုး ျပီးေတာ႔ မဲေမွာင္ေနတဲ႔ ဟင္းလင္းျပင ္ႀကီးထဲမွာ ေအးစက္စက္နဲ႔ အသက္မရွိတဲ႔ အစိုင္အခဲ ေတြအျဖစ္နဲ႔ အဆံုးသတ္ ပါလိမ္႔မယ္..။ ေနာက ္တစ္မ်ိဳး ကေတာ႔ မျမင္နိုင္တဲ႔ dark energy ေတြရဲ႔ သက္ေရာက္ မႈေႀကာင္႔ ဂလက္ဆီ ေတြဟာ တခုနဲ႔ တခု အကြာအေဝး ကို မထိမ္း သိမ္းနိုင္ပဲ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ေဝးကြာ သြားသလို ဂလက္ဆီ ကိုယ္တိုင္မွာ လဲ သူ႔ကိုယ္သူ ဆက္ျပီး တည္ျမဲေအာင္ မထိမ္းသိမ္းနိုင္ပဲ ႀကယ္ေတြ ျဂိဳဟ္ေတြ တစ္စစီ ကြဲထြက္ျပီး အက္တမ္ ေတြေတာင္ ျပိဳပ်က္ျပီး ဘာမွ မက်န္ေတာ႔တဲ႔ အထိ ကြဲပ်က္ ေပ်ာက္ကြယ ္သြားပါ လိမ္႔မယ္တဲ႔ (၂၀၀၃ ခုနွစ္မွ ထြက္တဲ႔ hypothesis ပါ)။ တစ္ျခား ျဖစ္နိုင္ေခ် တစ္ခုကေတာ႔ အခုလို ျပန္႔ကားေနတဲ႔ အရွိန္ဟာ ျဒပ္ဆြဲအားေႀကာင္႔ တျဖည္းျဖည္း အရွိန္ေသျပီး ေနာက္ဆံုး ရပ္တန္႔ သြားပါ လိမ္႔မယ္..။ အဲလို ရပ္တန္႔ သြားျပီးေနာက္ တျဖည္း ျဖည္းခ်င္း ျပန္လည္ ဆြဲငင္ျပီး ေနာက္ဆံုးမွာ black hole ရဲ႔ core လိုပဲ singularity အျဖစ္ ျပန္္လည္ ပူးေပါင္းပါလိမ္႔မယ္..။ အဲဒီေနာက္ မဟာေပါက္ကြဲမွုႀကီး တစ္ဖန ္ျပန္ျဖစ ္ပါလိမ္႔မယ္..။ အဲဒီလို မဟာ စုစည္းမႈႀကီးကို Big Crunch လို႔ ေခၚပါတယ္။ အေပၚက ေျပာထား သလို ယူဆခ်က္ သံုးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ Big Crunch, Indefinite Expension (Big Freeze) နဲ႔ Big Rip တို႔ ျဖစ္ျပီး ပံုမွာ ျပထားပါတယ္။ Big Crunch က သဘာ၀ က်တယ္လို႔ အမ်ားက စဥ္းစား ႀကပါတယ္..။ ဒါေပမယ္႔ အဲဒီလို မဟာ စုစည္း မႈႀကီး ျဖစ္ဖို႔က လံုေလာက္တဲ႔ matter မရွိပါဘူး..။ ႀကယ္စု ေတြဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ေ၀းကြာ လြန္းျပီး ႀကယ္စု ထဲက ျဂိဳဟ္ေတြ ႀကယ္ေတြရဲ႔ ျဒပ္သား စုစုေပါင္း ဟာလည္း နည္းလြန္း ပါတယ္။ စတီဖင္ ေဟာ႔ဖ္ကင္းက ဆိုပါတယ္။ စႀကာ၀ဠာ ထဲက ျဒပ္သား အားလံုးရဲ႔ ၉၀% ဟာ မျမင္နိုင္တဲ႔ dark matter ေတြလို႔ ဆိုပါ တယ္ဗ်ာ..။ အဲလို ဆိုရင္ေတာ႔ မဟာ စုစည္းမႈ ႀကီးျဖစ္ဖို႔ လံုေလာက္တဲ႔ ပမာဏပါပဲ..။ black hole ဆိုတာလဲ dark matter ထဲမွာ ပါေတာ႔ ၀ိုင္းျပီး စိတ္၀င္စား ခံရတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္..။
black hole ေတြ ရွိေနတယ္ဆိုတာကေတာ႔ ဟုတ္ပါျပီ..။ ဒီ black hole ေတြ ရွိေနေႀကာင္း ဘယ္လို သက္ေသ ျပႀကသလဲ..။ သူ႔ဆီကေန အလင္းေရာင္ ေတာင္ လြတ္ထြက္ မလာနိုင္လို႔ မျမင္ရတဲ႔ မဲေမွာင္ေမွာင္ အရာ၀တၳဳ ႀကီး ရွိေနေႀကာင္း သက္ေသ ျပႀက တာလည္း စိတ္၀င္စား စရာပါ..။ ပညာရွင္ေတြက x-rays telescope ေတြနဲ႔ သက္ေသ ျပႀကပါတယ္..။ စႀကာ၀ဠာ ထဲမွာ x-rays emitter object ေတြ အမ်ားအျပား ရွိႀကပါတယ္..။ ဒါေပမယ္႔ အင္အား ေပ်ာ႔ေတာ႔ တျခား ဂလက္ဆီ ေတြက x-rays ေတြကို detect မလုပ္နိုင္ ပါဘူး..။ တျခား ဂလက္ဆီက x-rays ေတြကို detect လုပ္လို႔ ရခဲ႔ ရင္ေတာ႔ ဒါဟာ အင္မတန္ အင္အား ေကာင္းတဲ႔ source ျဖစ္ေန လို႔ပါတဲ႔..။ တျခား ဂလက္ဆီက x-rays ေတြကို detect လုပ္လို႔ ရႀက ပါတယ္..။ ပညာရွင္ ေတြ ရွင္းျပ တာကေတာ႔ အဲဒီ ဂလက္ဆီ ေတြမွာ ရွိေနတဲ႔ galatic black hole ေတြေႀကာင္႔ ျဖစ္ပါ တယ္တဲ႔..။ (galactic black hole ဆိုတာ galaxy အလယ္က အင္မတန္ ႀကီးမားတဲ႔ black hole ႀကီး ေတြျဖစ္ပါတယ္..။ ဒီအေႀကာင္းကို ျပီးရင္ သက္သက္ ရွင္းျပပါ႔မယ္..)။ အဲဒီ black hole ႀကီးေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ ေနထက္ အဆေပါင္း သန္းရာ၊ ေထာင္ ခ်ီျပီး သိပ္သည္း ႀကပါတယ္..။ အင္မတန္ ႀကီးမား ျပင္းထန္တဲ႔ gravitational နဲ႔ magnetic fields ေတြရွိႀကပါတယ္..။ ပါတ္၀န္းက်င္မွာ ရွိေနတဲ႔ အရာ၀တၳဳ ေတြဟာ အတြင္းဘက္ကို လွ်င္ျမန္တဲ႔ နွုန္းနဲ႔ ၀ဲလွဲ႔ျပီး ၀င္ေန ႀကပါတယ္..။ အဲဒီ အရာ၀တၳဳေတြက ဓါတ္ေငြ႔နဲ႔ ဖုန္တိုက္ ေတြရဲ႔ ပြတ္တိုက္ မႈ ေႀကာင္႔ ထြက္လာတဲ႔ အပူဟာ x-rays ကို ျဖစ္ေစ ပါတယ္..။ ေနာက္ျပီး ေတာ႔ ပြတ္တိုက္မႈ ေႀကာင္႔ အက္တမ္ ေတြကေန ဖဲ႔ေျခြ ခံရတဲ႔ electron ေတြဟာလည္း ၀ဲလွဲ႔ တဲ႔ ထဲမွာ ပါ၀င္ ပါတယ္..။ ဒီelectron ေတြရဲ႔ ေရြ႔လွ်ားမႈ က ေနျပီး ေတာ႔လည္း ျပင္းထန္တဲ႔ x-rays ကို ရရွိ ေစပါတယ္..။ x-rays telecope ကေန အဲဒီ x-rays ေတြကို ေျခရာ ခံျပီး black hole ေတြ ရွိေႀကာင္း ကို သက္ေသ ျပပါတယ္တဲ႔..။ ေနာက္တစ္ခု က Quasar ပါ..။ ေ၀းလံတဲ႔ ေနရာမွာ ရွိေနေပမယ္႔ အင္မတန္ ေတာက္ပတဲ႔ အရာ၀တၳဳ ေတြ ျဖစ္ပါတယ္..။ သူတို႔ကို သံုးျပီး black hole ကို သက္ေသ ျပတာလည္း ရွိပါတယ္..။ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြး ပါ႔မယ္..။