supergiant ေတြ ျပိဳပ်က္တဲ႔ အခ်ိန္မွာ ျဖစ္ေပၚ လာတာ ကေတာ႔ supernova ပါ..။ supernova နဲ႔ ပါတ္သတ္ျပီး စိတ္ဝင္စားရင္ ႀကည္႔နိုင္တဲ႔ animation ကို ဒီေနရာ ကို click ျပီး ႀကည္႔နိုင္ပါတယ္။ 
က်ေနာ္တို႔ ေန ထက္ အနည္းဆံုး ၈ ဆ ေလာက္ႀကီးတဲ႔ ႀကယ္ႀကီး ေတြ ျပိဳပ်က္လို႔ ျဖစ္လာတဲ႔ supergiant ေတြက စပါတယ္..။ supergiant ေတြမွာ အျပင္ဘက္ ပိုင္းေတြမွာ ျဖစ္ေန တဲ႔ nuclear reaction ဟာ atomic number ငယ္တဲ႔ ျဒပ္ေတြကို ႀကီးတဲ႔ ျဒပ္ေတြ ျဖစ္လာ ေအာင္ ေျပာင္းလဲ ပစ္ေန ပါတယ္..။ nuclear fusion ျဖစ္စဥ္ ပါ..။ ဟီလီယမ္ ကေန ကာဗြန္၊ ေအာက္ဆီဂ်င္၊ အိုင္ရြန္း စသည္ ျဖင္႔ေပါ႔..။ သာမာန္ redgiant ေတြမွာေတာ႔ ကာဗြန္ မွာပဲ အဆံုး သတ္တဲ႔ အတြက္ ကာဗြန္ပဲ က်န္ပါ တယ္..။ supergiant ႀကယ္ႀကီး ေတြ မွာေတာ႔ iron အဆင္႔ ေရာက္မွ stable ျဖစ္ပါတယ္..။ fusion ျဖစ္စဥ္ဟာ iron ထက ္ပိုေလးတဲ႔ ျဒပ္ေတာ႔ မလုပ္ေပး နိုင္ေတာ႔ပါဘူး..။ ဒါနဲ႔ iron ေတြ ျဖစ္လာတာ မ်ားလာ တဲ႔အခါ.. သူ႔ရဲ႔ ျဒပ္ထုကို သူ မနိုင္ ေတာ႔ပဲ အတြင္း ကို ျပိဳက် ပါတယ္..။ အဲဒီျပိဳက်တဲ႔ အရွိန္နဲ႔ ေပါက္ကြဲ ပါတယ္..။ ေပါက္ကြဲမႈ အ ရွိန္ေႀကာင္႔ ျဖစ္ေပၚ လာတဲ႔ shock wave ဟာ material shell နဲ႔အတူ စႀကာ၀ဠာ ထဲကို ပ်ံ႔လြင္႔ သြားပါတယ္..။ အဲဒီလို ျဖစ္ေနတဲ႔ ႀကယ္ပ်က္ႀကီးကို supernova လို႔ေခၚပါတယ္..။ 
ေပါက္ကြဲမႈ ေတြေႀကာင္႔ အျပင္ကို မႈတ္ထုတ္ ခံလိုက္ရတဲ႔ ျဒပ္ပစၥည္း ေတြဟာ ေနာက္ထပ္ ႀကယ္သစ္ တစ္လံုး.. ဒါမွမဟုတ္ ျဂိဳဟ္ တစ္လံုး အျဖစ္ ေပါင္းစည္း ႀကပါတယ္...။ ေဘးမွာ ျပထား တဲ႔ ပံုကေတာ႔ ၁၉၉၄ ခုနွစ္မွ Hubble Space Telescope က ေတြ႔ခဲ႔တဲ႔ Supernova 1987 A ရဲ႔ ပံု ျဖစ္ပါ တယ္..။ supernova တစ္ခုဟာ သူ႔ရဲ႔ အျပင္လႊာ ေတြ အတြင္း ဘက္ကို ျပိဳျပိဳ က်ရာ ကေန ေနာက္ဆံုး မွာ အလယ္က core မွာ အင္အား ေကာင္းတဲ႔ ဆြဲငင္အားကို ျဖစ္ေစ ပါတယ္..။ mass က ပိုပို ႀကီးလာ တဲ႔အခါ gravity က ပိုပို မ်ားလာတဲ႔ သေဘာ ပါ..။ ဒီလို အေနအထား ရွိလာတဲ႔ supernova မွာ ဆက္ျဖစ္ လာနိုင္စရာ အလားအလာ နွစ္ခု ရွိပါတယ္..။
က်ေနာ္တို႔ ေန ထက္ အနည္းဆံုး ၈ ဆ ေလာက္ႀကီးတဲ႔ ႀကယ္ႀကီး ေတြ ျပိဳပ်က္လို႔ ျဖစ္လာတဲ႔ supergiant ေတြက စပါတယ္..။ supergiant ေတြမွာ အျပင္ဘက္ ပိုင္းေတြမွာ ျဖစ္ေန တဲ႔ nuclear reaction ဟာ atomic number ငယ္တဲ႔ ျဒပ္ေတြကို ႀကီးတဲ႔ ျဒပ္ေတြ ျဖစ္လာ ေအာင္ ေျပာင္းလဲ ပစ္ေန ပါတယ္..။ nuclear fusion ျဖစ္စဥ္ ပါ..။ ဟီလီယမ္ ကေန ကာဗြန္၊ ေအာက္ဆီဂ်င္၊ အိုင္ရြန္း စသည္ ျဖင္႔ေပါ႔..။ သာမာန္ redgiant ေတြမွာေတာ႔ ကာဗြန္ မွာပဲ အဆံုး သတ္တဲ႔ အတြက္ ကာဗြန္ပဲ က်န္ပါ တယ္..။ supergiant ႀကယ္ႀကီး ေတြ မွာေတာ႔ iron အဆင္႔ ေရာက္မွ stable ျဖစ္ပါတယ္..။ fusion ျဖစ္စဥ္ဟာ iron ထက ္ပိုေလးတဲ႔ ျဒပ္ေတာ႔ မလုပ္ေပး နိုင္ေတာ႔ပါဘူး..။ ဒါနဲ႔ iron ေတြ ျဖစ္လာတာ မ်ားလာ တဲ႔အခါ.. သူ႔ရဲ႔ ျဒပ္ထုကို သူ မနိုင္ ေတာ႔ပဲ အတြင္း ကို ျပိဳက် ပါတယ္..။ အဲဒီျပိဳက်တဲ႔ အရွိန္နဲ႔ ေပါက္ကြဲ ပါတယ္..။ ေပါက္ကြဲမႈ အ ရွိန္ေႀကာင္႔ ျဖစ္ေပၚ လာတဲ႔ shock wave ဟာ material shell နဲ႔အတူ စႀကာ၀ဠာ ထဲကို ပ်ံ႔လြင္႔ သြားပါတယ္..။ အဲဒီလို ျဖစ္ေနတဲ႔ ႀကယ္ပ်က္ႀကီးကို supernova လို႔ေခၚပါတယ္..။ ေပါက္ကြဲမႈ ေတြေႀကာင္႔ အျပင္ကို မႈတ္ထုတ္ ခံလိုက္ရတဲ႔ ျဒပ္ပစၥည္း ေတြဟာ ေနာက္ထပ္ ႀကယ္သစ္ တစ္လံုး.. ဒါမွမဟုတ္ ျဂိဳဟ္ တစ္လံုး အျဖစ္ ေပါင္းစည္း ႀကပါတယ္...။ ေဘးမွာ ျပထား တဲ႔ ပံုကေတာ႔ ၁၉၉၄ ခုနွစ္မွ Hubble Space Telescope က ေတြ႔ခဲ႔တဲ႔ Supernova 1987 A ရဲ႔ ပံု ျဖစ္ပါ တယ္..။ supernova တစ္ခုဟာ သူ႔ရဲ႔ အျပင္လႊာ ေတြ အတြင္း ဘက္ကို ျပိဳျပိဳ က်ရာ ကေန ေနာက္ဆံုး မွာ အလယ္က core မွာ အင္အား ေကာင္းတဲ႔ ဆြဲငင္အားကို ျဖစ္ေစ ပါတယ္..။ mass က ပိုပို ႀကီးလာ တဲ႔အခါ gravity က ပိုပို မ်ားလာတဲ႔ သေဘာ ပါ..။ ဒီလို အေနအထား ရွိလာတဲ႔ supernova မွာ ဆက္ျဖစ္ လာနိုင္စရာ အလားအလာ နွစ္ခု ရွိပါတယ္..။Neutron star
neutron star ျဖစ္လာမယ္႔ႀကယ္ဟာ အစက supernova ရဲ႔ core ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္..။
အျပင္လႊာေတြဟာ nuclear fusion ျဖစ္စဥ္ ေႀကာင္႔ ေလးလံတဲ႔ matreial ေတြ အျဖစ္ကို ေျပာင္းလဲ ျပီးေတာ႔ အတြင္းဘက္ ကို ျပိဳျပိဳ က်ရာ ကေန တျဖည္းျဖည္း ပိုမို သိပ္သည္း လာပါ တယ္..။ သိပ္သည္း မႈေႀကာင္႔ ဆြဲငင္အား ပိုႀကီး လာျပီး ေတာ႔ သူ႔မွာရွိတဲ႔ အက္တမ္ ေတြဟာ အက္တမ္ အျဖစ္ မတည္ျမဲ နိုင္ေတာ႔ပဲ.. ပရိုတြန္ နဲ႔ အီလက္ထရြန္ ေတြအျဖစ္ ျပိဳကြဲ ကုန္ပါတယ္..။ ဒါတင္မရပ္ေသးပဲ အဲဒီ ပရိုတြန္ နဲ႔ အီလက္ထရြန္ ေတြကို ေပါင္းစပ္ ျပီး နယူထရြန္ ဘ၀ကို ေျပာင္း ပစ္လိုက ္ပါတယ္..။ အဲဒီႀကယ္မွာ ေနာက္ဆံုး က်န္ခဲ႔ တာ ကေတာ႔ neutron ေတြပဲ ျဖစ္ပါ တယ္..။ သိပ္သည္း ဆ အရမ္း ႀကီးလြန္း လို႔ အဲဒီႀကယ္က material လက္ဖက္ရည္ တစ္ဇြန္းစာ ဟာ ကမၻာေပၚမွာ တန္ေပါင္း မ်ားစြာေလးပါ လိမ္႔မယ္တဲ႔..။ 
ကမၻာက တစ္ပါတ္ လည္ဖို႔ ၂၄နာရီ ႀကာေပမယ္႔ neutron star ေတြကေတာ႔ တစကၠန္႔ မွာကိုပဲ အပါတ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္ လည္ပစ္ ေနတာပါ..။ အရမ္း ျမန္လြန္း ေတာ႔ သူ႔ဆီ ကေန signal ေတြ ထြက္ပါတယ္..။ ဒါေႀကာင္႔ neutron star ကို pulsar လို႔လည္း ေခၚႀက ပါတယ္..။ ေဘးမွာ ျပထား တဲ႔ ပံုက neutron star တစ္လံုးရဲ႔ ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ ပံု ျဖစ္ပါတယ္။ အဲထက္ အေသး စိတ္စြာ ခြဲျခား ထားတဲ႔ ပံုေတြ ရွိပါ ေသးတယ္။ ပို႔စ္ အရမ္း ရွည္ေနမွာ စိုးလို႔ ခ်န္ခဲ႔ပါတယ္။Black Hole
အဓိက အေႀကာင္းအရာ black hole ျဖစ္လာရတဲ႔ အေႀကာင္းကို ေရာက္ပါျပီ..။
တကယ္လို႔ supernova ဟာ ေတာ္ေတာ္ ႀကီးေနခဲ႔မယ္ ဆိုရင္ေတာ႔ neutron star အဆင္႔နဲ႔ မရပ္ေတာ႔ပါ..။ အျပင္လႊာေတြ ျပိဳက်၊ သိပ္သည္းဆ ႀကီးသည္ထက္ ႀကီးျပီးေတာ႔ ေနာက္ဆံုး နယူထရြန္ ျဖစ္ပါမယ္..။ ဒါေပမယ္႔ ျဒပ္ထုက အင္မတန္ ႀကီးေန ရင္ေတာ႔ နယူထရြန္ လည္း ခ်မ္းသာရာ မရေတာ႔ပါ..။ နယူထရြန္ အျဖစ္ ဆက္လက္ တည္ျမဲ နိုင္ျခင္း မရွိပဲ ဘာ လို႔ နာမည္တပ္လို႔ မရနိုင္တဲ႔ ျဒပ္သား သန္႔သန္႔ ျဖစ္သြား ပါေတာ႔တယ္..။ နယူထရြန္ ေတြ အမ်ားႀကီး စုေ၀း ေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ တဆက္ထဲ၊
တသား ထဲ ရွိေနတဲ႔ object တစ္ခုတည္း ျဖစ္သြား ပါတယ္..။ သူ႔ရဲ႔ အရြယ္ အစား ဟာ ကမၻာေပၚက ျမိဳ႔ႀကီး တစ္ျမိဳ႔ထက္ ေသးပါ လိမ္႔မယ္တဲ႔..။ ဒါေပမယ္႔ သူ႔ရဲ႔ mass ကေတာ႔ က်ေနာ္ တို႔ရဲ႔ ေနထက္ ၁၀ ဆမက ႀကီးလိမ္႔မယ္ လို႔ဆိုပါတယ္..။ ပါတ္၀န္းက်င္ မွာ ရွိရွိသမွ် အရာ အားလံုး ကို မလြတ္တန္း ဆြဲငင္ပါ ေတာ႔တယ္..။ အလင္းေရာင္ ေတာင္ သူ႔ဆြဲငင္အား ထဲက မလြတ္ပါဘူး..။ ဆြဲငင္ခံရတဲ႔ အရာ အားလံုး ဟာ သူ႔ အလယ ္မွာ ရွိေနတဲ႔ singularity မွာ သြားျပီး ပူးေပါင္း ပါတယ္..။ တခ်ိဳ႔ ပညာရွင္ ေတြကေတာ႔ black hole ရဲ႔ အလယ္မွာ worm whole လို႔ေခၚတဲ႔ အပ္တစ္ဖ်ားစာ အေပါက္ ေသးေသးေလး ရွိတယ္လို႔ ယံုႀကည္ ႀကပါတယ္..။
အဲဒီ အေပါက္ေလးကို ျဖတ္ျပီး သြားရင္ အလင္းနွစ ္သန္းေပါင္း မ်ားစြာ ေ၀းတဲ႔ အျခား ဂလက္ဆီ ေတြကို ေရာက္သြား ပါလိမ္႔ မယ္တဲ႔..။ အဲဒီလို နည္းနဲ႔ လူေတြဟာ စိတ္ကူးနဲ႔ မမွန္းဆ နိုင္တဲ႔ ေနရာ ေတြကို ခရီး နွင္ဖို႔ ႀကံစည္ ႀကတာ ပါ..။ အျခား စႀကာ၀ဠာ ေတြကို ခရီးနွင္တဲ႔ ေနရာမွာ အေ၀းႀကီး ကို ခဏနဲ႔ သြားလို႔ ရနိုင္တဲ႔ ဆိုတဲ႔ စႀကာ၀ဠာ အေကြး သီအိုရီ ဆိုတာနဲ႔ ဆက္စပ္ ပါတယ္။ ေဘးက ပံုမွာ ျပထားတဲ႔ အနီေရာင္ လမ္းေႀကာင္း က က်ေနာ္ တို႔ နားလည္ တဲ႔ dimension နဲ႔ ႀကည္႔ ရင္ အေျဖာင္႔ လို႔ ထင္ေနတဲ႔ အတြက္ plane A နဲ႔ plane B ေတြမွာ ရွိတဲ႔ ဂလက္ဆီ ေတြဟာ အလင္းနွစ္ သန္းေပါင္း မ်ားစြာ ေဝးေနတာ ျဖစ္ျပီး တကယ္တမ္းက အဝါေရာင္ လမ္းေႀကာင္း အတိုင္း ဆိုရင္ နီးနီးေလးပါတဲ႔။ ဆက္ျပီး ေလ႔လာရပါဦးမယ္ ခင္ဗ်ာ။
5 comments:
မဂၤလာပါ ကိုခြန္း
အခုတၾကိမ္ဆိုရင္ ႏွစ္ၾကိမ္ရွိျပီ ဖတ္တာ
အခုတၾကိမ္က ကိုခြန္း ဖိတ္ၾကားလို့။
ပထမအၾကိမ္က ကြ်န္ေနာ္ ဘေလာဂၤမွာက အသစ္တင္ရင္ ျမင္တယ္ေလ။ ဖတ္ျပီးျပီ ဆိုပါေတာ့
တြင္းနက္အေၾကာင္းကို မွတ္သား ေလ့လာတုန္းပဲ။ ကိုခြန္း ရွင္းျပမွ တခ်ဳ့ိဟာေတြ သိရပါတယ္။
ဖတ္ျပီး ကြန္မင္းမေပးသြားတာက ကြ်န္ေနာ္လဲ မသိလို့ မွတ္လိုက္ပါ။ တင္ျပခ်က္ေလးေတြက အက်ဳိးအေၾကာင္း ခိုင္လုံတယ္ဆိုေတာ့ ဘာကို ဘာမွ ေျပာစရာမရွိတာ တေၾကာင္းေပါ့..
ကြ်န္ေနာ္သိရင္ေတာ့ ေျပာျဖစ္မွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါအတြက္ေတာ့ မပူပါနဲ့ ဟ ဟ။
ဘာျဖစ္ျဖစ္ အစဥ္ အားေပးေနပါတယ္။
ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ့ပါေစ...
မဂၤလာပါ ကိုလူလ..
ဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အခုလို ဝင္ကြန္႔ေပးသြားတာ အမ်ားႀကီး ေက်းဇူးတင္ ပါတယ္ဗ်ာ။ ဒီဘက္နယ္ပယ္မွာ စိတ္ဝင္စားသူ နည္းတာရယ္ ၊ ေနာက္ျပီး ဒါေတြက လူအမ်ားနဲ႔ သိပ္ မနီး စပ္တဲ႔ အခါ ကိုလူလ တို႔ကိုပဲ ကြန္႔ေပးဖို႔ ဖိတ္ေခၚရတာပါ။ အားေပးတာ ေက်းဇူးပါဗ်ာ။
ကုိခြန္းေရ
၁) နူကလီးယားေပါက္ကြဲမွုျဖစ္စဥ္ေတြကေန ေနာက္ဆုံးတြင္းနက္ျဖစ္တယ္လုိ႔ နားလည္ပါတယ္။
၂)နူကလီးယားျဖစ္စဥ္ဆုိတာကုိ က်ေနာ္သိတာက
e=mc2(square)ပါ။ အီလက္ထရြန္ေတြ ထုတ္လႊတ္တဲ့ အတြက္ (mass )နဲ႔ (acceleration နွစ္ထပ္ကိန္း) ေျမွာက္တဲ့ စြမ္းအင္ပဲလုိ႔ သေဘာေပါက္ထားပါတယ္။ (ဒီလုိနားလည္ထားတဲ့ အတြက္ပဲ နံပါတ္၄ ေမးခြန္းက ျဖစ္လာရတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီနံပါတ္၂ မွာ က်ေနာ္သိထားတဲ့ အသိဟာ မလုံေလာက္ဘူး လား လုိ႔ စဥ္းစားမိပါတယ္။)
၃)fate of supergiant ဟာ supernova ။ fate of supernova ကေတာ့ neutron star or black hole/လုိ႔နားလည္ရပါတယ္။
၄) တြင္းနက္(black hole) ေတြမွာ နူထရြန္အဆင့္ထက္ ေက်ာ္လြန္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြရွိတာ ကို္မမွန္းဆ တတ္ပါဘူး။ (နူထရြန္ (neutron star) အဆင့္မွာကတည္းကနူကလီးယား ျဖစ္စဥ္ ဘယ္လုိ ဆက္ျဖစ္သလဲဆုိတာကုိ သေဘာမေပါက္တာပါ။နူထရြန္နဲ႔ ဟုိ equation ကုိ မဆက္စပ္ေတာ့ပဲ ေခါင္းရွူပ္သြားပါတယ္။ ၂ မွာေရးခဲ့သလုိ ပါပဲ။ equation ေျပာင္းလဲမွုရွိလား ဒီတုိင္းပဲလား သေဘာ မေပါက္တာပါ)
၅)ဒီေနရာမွာ စၾကာ၀ဠာဟာ မ်ဥ္းေကြးအတုိင္းရွိသည္ ဆုိတဲ့ ရီေလတီဗီတီနဲ႔ တြင္းနက္ ခရီးသြားလာေရးကုိ နည္းနညး္ထပ္ရွင္းေပးပါဦး။ ပုံထဲမွာ အခ်ဳပ္ေလာက္ ျပထားေတာ့ စိတ္၀င္စားမိပါတယ္။
၆)တြင္းနက္ သေဘာတရားဟာ ခုိင္ခုိင္မာမာ မသိရေသးတဲ့ သီအုိရီတစ္ခုမ်ားလား?
ဒါကေတာ့ ေမးခြန္းမဟုတ္ပါဘူး။ေတြးမိတာပါ။
ကုိခြန္းေရ
က်ေနာ့္ရဲ့ နားလည္မွုမလုံေလာက္တဲ့ အတြက္ ေမးခြန္းေတြေမးသြားတာကုိ စိတ္မရွိပါနဲ႔။ (ေမးခြန္းေတြက ရယ္စရာမ်ား ျဖစ္ေနမလားပဲ)
အားထုတ္မွုကုိ အျမဲ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ လြယ္တဲ့ ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလုိေရးသားဖုိ႔ ဆုိတာ။
သပ္သပ္ရပ္ရပ္နဲ႔လည္း ေရးတတ္တယ္။ ပုိစ့္တုိတုိေလးမွာ ျခ့ံဳေရးရတာ မလြယ္ပါဘူး။
ဒီ့ထက္ ပုိျပည့္ျပည့္ စုံစုံေလးေရးနုိင္ရင္ (အေျခခံေလးေတြကုိ နည္းနည္းပါးပါး သာမန္လူနားလည္ ေအာင္ပုိျပီးေရးနုိင္ရင္) က်ေနာ့္ အတြက္ေတာ့ ပုိေကာင္းမယ္ဗ်။ ဒါေပမဲ့ ခုအတုိင္းလဲ ေကာင္းတဲ့ ပုိစ့္ ဆုိတာကုိ ျငင္းလုိ႔ မရပါဘူး။
အဆင္ေျပပါေစဗ်ာ။
မိုက္တယ္ဗ်ာ... ပို႔စ္ေတြတင္မကဘူး.. ကြန္႔မန္႔ေတြကပါ
သုတေတြအမ်ားႀကီးေပးႏိုင္တယ္... ကြ်န္ေတာ္က အဲ့ေလာက္ေတာ့
မသိေတာ့ဘူးဗ်... ဒီေတာ့ အစ္ကိုတို႔စီက လာဖတ္ၿပီးပဲ မွတ္သားေနပါတယ္။
တြင္းနက္ႀကီးဆိုရင္ စတီဖင္ေဟာ့ကင္းေလာက္ပဲ သိတာဗ်.. ဒါနဲ႔ ဒီပို႔စ္ေတြထဲ
မွာ စတီဖင္ေဟာ့ကင္း ေျပာခဲ့တဲ့ သီအိုရီေတြေရာ ပါလားဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္
အစ္ကို...
အၿမဲ ဖတ္ေနပါတယ္
ေကာင္းတယ္ ညီအကိုတို႔ေရ
ဒီပညာရပ္ကို အကိုကလဲ ဝါသနာပါလို႔သာ
ဝင္လာတာ ေကာင္းေကာင္းနားမလည္ေသးဘူး ညီအကိုတို႔
ဆီမွာ ေလ့လာၿပီး နာလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနပါတယ္
Post a Comment