ကို အလွတရားသို႔ (black hole အေႀကာင္း ရွင္းလင္းခ်က္)

comment မွာ ကို အလွတရား ေမးထားတာကို comment အေနနဲ႔ ျပန္ရွင္းျပဖို႔ အဆင္ မေျပတဲ႔ အတြက္ ပို႔စ္ တင္လိုက္တာပါ။ အျခား စာဖတ္သူေတြပါ ျမင္နိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ကို အလွတရား ေမးထားတာေလးေတြကို အရင္ ဖတ္ျပီး က်ေနာ္ ေျဖထားတာေလးေတြကို ေဝဖန္ေပးပါ၊ ဘဝင္မက်တာ၊ မွားေနတာ ေလးေတြကို ေထာက္ျပေပးပါဗ်ာ။ စာဖတ္သူမ်ား အားလံုး က်ေနာ္ ေျဖေပးထားတာကို ေဝဖန္ေပးေစ လိုပါတယ္။

ကုိခြန္းေရ ၁) နူကလီးယား ေပါက္ကြဲမွ ုျဖစ္စဥ္ေတြကေန ေနာက္ဆုံး တြင္းနက္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ နားလည္ပါတယ္။ ၂)နူကလီးယား ျဖစ္စဥ္ဆုိတာကုိ က်ေနာ္ သိတာက e=mc2(square)ပါ။ အီလက္ထရြန္ေတြ ထုတ္လႊတ္တဲ့ အတြက္ (mass )နဲ႔ (acceleration နွစ္ထပ္ကိန္း) ေျမွာက္တဲ့ စြမ္းအင္ပဲလုိ႔ သေဘာေပါက္ ထားပါတယ္။ (ဒီလုိနားလည္ထားတဲ့ အတြက္ပဲ နံပါတ္၄ ေမးခြန္းက ျဖစ္လာရတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီနံပါတ္၂ မွာ က်ေနာ္သိထားတဲ့ အသိဟာ မလုံေလာက္ဘူး လား လုိ႔ စဥ္းစားမိပါတယ္။) ၃)fate of supergiant ဟာ supernova ။ fate of supernova ကေတာ့ neutron star or black hole/လုိ႔နားလည္ရပါတယ္။ ၄) တြင္းနက္ (black hole) ေတြမွာ နူထရြန္ အဆင့္ထက္ ေက်ာ္လြန္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတ ြရွိတာ ကို္ မမွန္းဆ တတ္ပါဘူး။ (နူထရြန္ (neutron star) အဆင့္မွာ ကတည္းက နူကလီးယား ျဖစ္စဥ္ ဘယ္လုိ ဆက္ျဖစ္သလဲ ဆုိတာကုိ သေဘာ မေပါက္တာပါ။နူထရြန္နဲ႔ ဟုိ equation ကုိ မဆက္စပ္ေတာ့ပဲ ေခါင္းရွူပ္ သြားပါတယ္။ ၂ မွာေရးခဲ့သလုိ ပါပဲ။ equation ေျပာင္းလဲမွု ရွိလား ဒီတုိင္းပဲလား သေဘာ မေပါက္တာပါ) ၅)ဒီေနရာမွာ စၾကာ၀ဠာဟာ မ်ဥ္းေကြး အတုိင္း ရွိသည္ ဆုိတဲ့ ရီေလတီဗီတီနဲ႔ တြင္းနက္ ခရီး သြားလာေရးကုိ နည္းနညး္ ထပ္ရွင္း ေပးပါဦး။ ပုံထဲမွာ အခ်ဳပ္ေလာက္ ျပထားေတာ့ စိတ္ ၀င္စား မိပါတယ္။ ၆)တြင္းနက္ သေဘာတရားဟာ ခုိင္ခုိင္မာမာ မသိရေသးတဲ့ သီအုိရီတစ္ခုမ်ားလား? ဒါကေတာ့ ေမးခြန္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေတြးမိတာပါ။ ကုိခြန္းေရ က်ေနာ့္ရဲ့ နားလည္မွုမလုံေလာက္တဲ့ အတြက္ ေမးခြန္းေတြေမးသြားတာကုိ စိတ္မရွိပါနဲ႔။ (ေမးခြန္းေတြက ရယ္စရာမ်ား ျဖစ္ေနမလားပဲ) အားထုတ္မွုကုိ အျမဲ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ လြယ္တဲ့ ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလုိေရးသားဖုိ႔ ဆုိတာ။ သပ္သပ္ရပ္ရပ္နဲ႔လည္း ေရးတတ္တယ္။ ပုိစ့္တုိတုိေလးမွာ ျခ့ံဳေရးရတာ မလြယ္ပါဘူး။ ဒီ့ထက္ ပုိျပည့္ျပည့္ စုံစုံေလး ေရးနုိင္ရင္ (အေျခခံ ေလးေတြကုိ နည္းနည္းပါးပါး သာမန္ လူနားလည္ ေအာင္ ပုိျပီးေရးနုိင္ရင္) က်ေနာ့္ အတြက္ေတာ့ ပုိေကာင္းမယ္ဗ်။ ဒါေပမဲ့ ခုအတုိင္းလဲ ေကာင္းတဲ့ ပုိစ့္ ဆုိတာကုိ ျငင္းလုိ႔ မရပါဘူး။ အဆင္ေျပပါေစဗ်ာ။

မဂၤလာပါ ကိုအလွတရား ေရ။ ကြန္႔ေပးသြားတာ အမ်ားႀကီး ေက်းဇူး တင္ပါတယ္။
ေမးသြားတာ ေလးေတြ အရမ္း ေကာင္းပါတယ္။ အမ်ားစု စိတ္ထဲမွာ မရွင္းပဲ ျဖစ္ေနနိုင္တဲ႔ အခ်က္ ေလးေတြ ကို ေရြးျပီး ေမးသြားတာ ျဖစ္တဲ႔ အတြက္ ေတာ္ေတာ္ ေကာင္းပါတယ္။
ေမးခြန္းေတြကို ေျဖရမယ္ ဆိုရင္
(၁) nuclear ေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္စဥ္ ဆိုတာ ထက္ nuclear fusion ျဖစ္စဥ္ လို႔ ေျပာရမွာပါ။ fission နဲ႔ fusion က မတူပါဘူး။ atomic number ႀကီးတဲ႔ ျဒပ္စဥ္ ( ေရဒီယံ၊ ယူေရနီယံ) တို႔လို ဟာေတြ ကြဲ ထြက္ျပီး စြမ္းအင္ ထြက္တာက fission ျဖစ္ ျပီးေတာ႔ atomic number ငယ္တဲ႔ ျဒပ္စဥ္ (ဟိုက္ဒရိုဂ်င္) ေတြ ေပါင္းစပ္ ျပီး စြမ္းအင္ ထြက္လာ တာက fusion ပါ။ ႀကယ္ေတြ စြမ္းအင္ ေပးတဲ႔ နည္းလမ္းက fusion ပါ။ အဲဒီ ေတာ႔ black hole ျဖစ္စဥ္ တစ္ေလ်ွာက္ လံုးမွာ fusion ျဖစ္စဥ္ ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အီေကြးရွင္းက ေတာ႔ အရင္ ပို႔စ္ မွာ ျပထားပါတယ္ဗ်ာ။
(၂) e = mc2 က ျဒပ္နဲ႔ စြမ္းအင္ရဲ႔ ဆက္စပ္ခ်က္ပါ။ ျဒပ္ကို စြမ္းအင္ အျဖစ္ ေျပာင္းရင္ ရနိုင္မယ္႔ စြမ္းအင္ ပမာဏကို အဲပံုေသ နည္းနဲ႔ ရွာယူ နိုင္ပါတယ္။
(၃) ကို အလွတရား ေျပာ တဲ႔ အတိုင္း မွန္ပါတယ္။ အရင္ပို႔စ္က ပံုမွာ ႀကည္႔ လိုက္ရင္ ပိုျပီး ရွင္းသြားပါ လိမ္႔မယ္။
(၄) အမွန္ေတာ႔ neutron အဆင္႔မွာ ကတည္းက nuclear fusion မဟုတ္ေတာ႔ပါဘူး။ ျဒပ္ဆြဲအားပါ။ proton က + ၊ electron က - charge ေဆာင္ပါတယ္။ ပါတ္ဝန္းက်င္က အက္တမ္ေတြ အားလံုးရဲ႔ ဆြဲငင္အား မွ်ေျခ မွာ အက္တမ္ အျဖစ္ တည္ျမဲ ေနနိုင္ေပမယ္႔ ႀကယ္ရဲ႔ ဗဟိုက ႀကီးမားတဲ႔ ဆြဲငင္အား သက္ေရာက္လာရင္ေတာ႔ ခုနက မွ်ေျခ ပ်က္သြားပါတယ္။ အလယ္ဗဟိုမွာပဲ ျပြတ္သိပ္ျပီး ျဒပ္ေတြစုႀက၊ ျဒပ္ေတြ မ်ားလာေလေလ ဆြဲငင္အား ေကာင္းေလေလ၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အက္တမ္ မွာ အျပင္က ပါတ္ေနတဲ႔ electron ေရာ ၊ အထဲက ရွိေနတဲ႔ proton ေရာ ခုနက ျပင္းထန္လွတဲ႔ ဆြဲငင္ အား ရွိတဲ႔ ေနရာကို ေျပးျပီး ကပ္ပါတယ္။ ဥပမာ က်ေနာ္တို႔ ေနအဖြဲ႔အစည္း နားကို ေနထက္ အဆ ၁၀၀ ေလာက္ ႀကီးတဲ႔ ႀကယ္ႀကီး တစ္လံုး ေရာက္လာ ခဲ႔မယ္ ဆိုရင္ ျဂိဳဟ္ေတြက ေနကို ပါတ္ေနတဲ႔ စံနစ္ ပ်က္သြား ပါလိမ္႔မယ္။ ျဂိဳဟ္ေတြေရာ ေနေရာ အဲဒီ ႀကယ္ႀကီးထဲကို အကုန္ က်သြားမွာ မို႔လို႔ပါ။ အဲဒီလိုမ်ိဳး အက္တမ္ေတြ ျပိဳက်ကုန္တဲ႔ အခါ neutron star မွာ ဘာ အက္တမ္မွ မရွိေတာ႔ပဲ neutron သီးသန္႔ နီးပါးေလာက္ပဲ က်န္ပါေတာ႔ တယ္။ အခ်ိဳ႔ေသာ protons နဲ႔ electron ေတြဟာ မတူညီတဲ႔ charge ေတြေႀကာင္႔ neutron အျဖစ္ ေပါင္းစည္းျပီး no charge ျဖစ္သြားပါတယ္။ (ဒါက က်ေနာ္႔ အယူ အဆပါ။ proton နဲ႔ electron အမ်ားစု ဘယ္ေရာက္ သြားလဲ ဆိုတာ ဘယ္ မွာမွ ေရးျပ မထားတဲ႔ အတြက္ ကိုယ္႔ဟာကိုယ္ ယူဆ လိုက္တာပါ။ မွားနိုင္ ပါတယ္ ) ။ အဲဒီလိုနဲ႔ က်န္ရွိတဲ႔ electron ၊ proton ၊ nuclei နဲ႔ neutron ေတြရဲ႔ ဖြဲ႔ စည္းပံုကို ပံုမွာ ေတြ႔နိုင္ ပါတယ္။ အဲဒီ အေျခ အေနကို ေရာက္ရင္ေတာ႔ ဗဟိုကေန ဆြဲတဲ႔အားနဲ႔ သူ႔အခ်င္းခ်င္း ျပန္ဆြဲတဲ႔ အားက မ်ွေျခကို ျပန္ေရာက္ သြားတဲ႔ အတြက္ ဒီအတိုင္း ဆက္ျပီး တည္ျမဲ နိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ႀကယ္ရဲ႔ ျဒပ္ထုက သိပ္ကို ႀကီးေနခဲ႔ရင္ေတာ႔ အဲဒီ မွ်ေျခ မွာ မရွိေတာ႔ပါဘူး။ အကုန္လံုး ဖိသိပ္ပူးကပ္ျပီး တသားတည္း ျဖစ္ကုန္မွာပါ။ ႀကံရိုးက လက္နဲ႔ညွစ္ရင္ ဘာမွ မျဖစ္ ေပမယ္႔ ႀကံႀကိတ္ စက္ထဲ ထည္႔ႀကိတ္ လိုက္ရင္ ျပားသြား တာပဲ မဟုတ္လား။ အဲဒီလို တသားတည္း ျဖစ္သြားတာကို singularity လို႔ ေခၚျပီးေတာ႔ ဒါဟာ black hole ရဲ႔ core ပါပဲ။ ဒါေတြနားလည္ဖို႔က ရူပေဗဒ အေျခခံေတာ႔ လိုပါတယ္။ က်ေနာ္လည္း မမွီမကမ္း လိုက္ရွင္းေနရတာဗ်ိဳ႔။ ဝါးတားတားပဲဗ်။ :P
(၅) ဒီကိစၥက က်ေနာ္လည္း ေရေရရာရာ မသိဘူးဗ်။ black hole ဆိုတာ ရွိသလို ႀကယ္စု အသစ္ေတြ ေပၚေပၚလာတဲ႔ white hole ဆိုတာလည္း ရွိတယ္ လို႔ အယူအဆေတြ ရွိပါတယ္။ black hole က စုပ္၊ white hole မွာ ျပန္ေပၚေပါ႔။ အဲဒီ နွစ္ခုကို ဆက္စပ္ေပးတာက wormhole ပါတဲ႔။ သူတို႔ hypothesis ေတြမွာက်ေတာ႔ ႀကယ္စုေတြက အဲဒီ လည္က်ဥ္းေလး ထဲကပဲ ျဖတ္ထြက္ သလိုလို။ ဒါေပမယ္႔ လက္ရွိ ရူပေဗဒ စံနဲ႔က်ေတာ႔ သိပ္ျပီး ယုတၱိ မတန္ေတာ႔ အမ်ားစုက မယံုႀကည္ပါဘူး။ စႀကာဝဠာက ေကြးေနတယ္ ဆိုတဲ႔ ကိစၥကလည္း hypothesis အေနနဲ႔ ရွိပါတယ္။ သံုးဖက္တိုင္း Dimension ထဲကေန ထြက္ျပီး စဥ္းစား ရမယ္ ထင္တယ္။ သူတို႔ ခ်ထားတဲ႔ hypothesis ကို ေဘးကပံုမွာ ပိုျပီး ျမင္သာမွာပါ။ က်ေနာ္တို႔ဆီကေန အလင္းနွစ္ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေဝးတယ္ဆိုတဲ႔ ႀကယ္ေတြဆီက အလင္းေတြက ပံုမွာ ျပထားသလို ေခါက္ျပီးေတာ႔ ေရာက္လာတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒါေႀကာင္႔ အလင္းေရာင္ နဲ႔ တိုင္းတာ တဲ႔ အခါ နွစ္သန္း ေပါင္း မ်ားစြာ ေဝးေနတာ ျဖစ္ျပီး ေတာ႔ တကယ္ တမ္းက ပံုမွာ ျပထား သလို နီးနီးေလး လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘာလို႔ ျဖတ္လမ္း ကေန အေျဖာင္႔ မလာပဲနဲ႔ အဲလို ရွည္ရွည္ ေဝးေဝး ေခါက္ျပီး လာေနရလဲ ဆိုတာေတာ႔ ေျဖရွင္းခ်က္ မေတြ႔မိပါဘူး။ အဲဒီမွာ အလင္းလို မဟုတ္ပဲနဲ႔ ျဖတ္လမ္း အေနနဲ႔ wormhole ရဲ႔ လည္က်ဥ္း ထဲကေန ဟိုဘက္ကို ခ်က္ခ်င္း ေရာက္သြား နိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ ေတြမွာေရာ စာအုပ္ေတြ ထဲမွာေရာ ေရလည္ေအာင္ ရွင္းျပ ထားတာ မေတြ႔မိပါဘူး။ ပေရာ္ဖက္ဆာ တစ္ေယာက္ေယာက္ကို ေမးမယ္ ဆိုရင္လည္း က်ေနာ္ နားမလည္တဲ႔ 6 dimension ေတြ 8 dimension ေတြနဲ႔ ရွင္းမွာ ဆိုေတာ႔ ဘာမွ ထူးျပီး သိလာမယ္ မထင္ပါ။ ေလ႔လာလို႔ သိလာရင္ ခ်က္ခ်င္း ပို႔စ္တင္ေပးပါ႔မယ္ဗ်ာ။
(၆) အဲဒီ ေမးခြန္းနဲ႔ ပါတ္သတ္တဲ႔ အေႀကာင္းအရာကို ေနာက္ထပ္တင္မယ္႔ တြင္းနက္ (black hole) - ၃ မွာ လာဖတ္ပါခင္ဗ်ာ။

ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။