diurnal နဲ႔ semi-diurnal tide ေတြဘယ္လိုေၾကာင္႔ ကြဲလြဲျဖစ္ေပၚရတယ္ ဆိုတာကို ဒီပို႔စ္မွာ ရွင္းျပလိုျခင္း ပဲျဖစ္ ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ဒီေရဘယ္လိုျဖစ္ေပၚလဲ (၂) ကပံုကိုပဲ ျပန္သံုးျပီးရွင္းလင္းထားပါတယ္။ (ဒီထက္ပိုမိုရွင္းလင္းေအာင္ ေဆြးေႏြးေပးႏိုင္တဲ႔ ပံုရွာမ ေတြ႔ပါ)။
ပံုမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ၾကည္႔မယ္ဆိုရင္ လရဲ႕ declination က ၂၀ဒီဂရီ ျဖစ္ျပီးေတာ႔ သူ႔ရဲ႕ co-declination ကေတာ႔ (၉၀-၂၀) ၇၀ဒီဂရီျဖစ္ပါတယ္။ လရဲ႕ အျမင္႔ဆံုး declination ဟာ၂၈ ဒီဂရီ ၄၇ မိနစ္ခန္႔ျဖစ္ပါတယ္။ (လဟာ ေနပတ္လမ္း ecliptic ကေနအျမင္႔ဆံုးျဖစ္ႏိုင္တဲ႔ declination က ၅ ဒီဂရီ ၁၇.၅ မိနစ္ ျဖစ္ျပီး၊ ecliptic ကေတာ႔ကမၻာ႔အီေကြတာ ကေန ၂၃.၅ မိနစ္ declination ရိွေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔ လဟာ အီေကြတာကေနဆိုရင္ အျမင္႔ဆံုး declination ၂၈ ဒီဂရီ ၄၇ မိနစ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႕ဆိုလိုျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။) အဲဒီ အျမင္႔ဆံုး declination ရဲ႕ co-declination ကေတာ႔ (၉၀-၂၈.၈ = ၆၁.၂ ဒီဂရီ) ျဖစ္ပါတယ္။ လရဲ႕ အျမင္႔ဆံုး declination နဲ႔ co-declination ကိုဒီမွာ ခနေလာက္မွတ္ ထားလိုက္ၾကရေအာင္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ပံုကိုျပန္သြား ၾကည္႔ၾကမယ္။
ေဖာ္ျပပါပံုမွာ HGF ဆိုတဲ႔ Line ကိုေတြ႔ၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ HGF line ဟာ လရဲ႕ co-declination ျဖစ္တဲ႔ EDC line ၇၀ ဒီဂရီ ရဲ႕အေပၚ လတ္တီက်ဳအျမင္႔ကို ေရာက္ေန တာေတြ႔ ရမွာျဖစ္ ပါတယ္။ HGF line ကိုၾကည္႔မယ္ဆိုရင္၊ H အမွတ္ေနရာ ေဒသဟာ ေရက် ျဖစ္တဲ႔ A A’ line နဲ႔ နီးကပ္ေနျပီး၊ သူလည္း ေရက်ခိ်န္ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရမွာပါ။ ကမၻာဟာလည္ေနတဲ႔ အတြက္ ၆ နာရီၾကာတဲ႔အခ်ိန္မွာ H အမွတ္ေနရာေဒသဟာ NS line ေပၚကိုေရာက္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ေရျပည္႔ (ေရတက္) ျဖစ္ျပီလားဆိုေတာ႔ မျဖစ္ေသး ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ ၆ နာရီၾကာထပ္ျပီး လွည္႔ပတ္ျပီးတဲ႔ အခါမွာေတာ႔ H အမွတ္ရိွ တဲ႔ေနရာ ေဒသဟာ F အမွတ္ရိွတဲ႔ ေနရာကိုေရာက္လာပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔မွာသာ ေရျပည္႔ (ေရတက္) ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔ ေရက် ကေန ဒီေရအတက္ကိုေရာက္ဖို႔ ၁၂ နာရီၾကာပါ တယ္။ အဲဒီလိုပဲ F အမွတ္ကေန H အမွတ္ကိုျပန္ေရာက္ဖို႕လည္း ၁၂ နာရီ ၾကာပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔ တစ္ေန႔ (၂၄ နာရီ) မွာ ေရတက္တစ္ၾကိမ္၊ ေရက် တစ္ၾကိမ္သာျဖစ္တာကို ေတြ႔ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ tide အမ်ိဳးအစားကို diurnal tide လို႔ေခၚပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ကြ်န္ေတာ္တို႔ co-declination ေအာက္နိမ္႔တဲ႔ လတ္တီက်ဳေဒသေတြကိုေလ႔ လာၾကည္႔ရေအာင္။ အျမင္သာဆံုး ဥပမာ အျဖစ္ကြ်န္ေတာ္ အီေကြတာတစ္ေလွ်ာက္ကို ေပပါ႔မယ္။ အီေကြတာတစ္ေလွ်ာက္ကို ပံုမွာၾကည္႔မယ္ဆိုရင္ K ဆိုတဲ႔ အ မွတ္ မွာ ေရတက္ ျဖစ္ေနတာကိုေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ ထပ္ ၆ နာရီ ၾကာျပီးတဲ႔အခ်ိန္မွာ အဲဒီ K အ မွတ္ေနရာေဒသဟာ NS line ေပၚကိုေရာက္လာပါတယ္။ ဒီပံုမွာ ေတာ႔ A A line လို႔လည္း ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔ A A’ line ဟာဒီေရ အက်ဆံုး ျဖစ္တဲအတြက္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေရ စစ္ခ်ိန္ (ေရက်ခ်ိန္) ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ၆ နာရီထပ္ၾကာျပီးတဲ႔ အခ်ိန္မွာ ေတာ႔ I အမွတ္ကိုေရာက္ျပီး ေရတက္ျပန္ျဖစ္ျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ေရတက္၊ ေရက် ဟာ ၆နာရီ တစ္ၾကိမ္စီျဖစ္ေနျပီး တစ္ရက္ (၂၄ နာရီ) မွာ ႏွစ္ၾကိမ္စီျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို tide ကို semi-diurnal tide လို႔ေခၚပါတယ္။
ျပီးရင္ ကြ်န္ေတာ္ အေပၚမွာရွင္းထားခဲ႔တဲ႔ လရဲ႕ အျမင္႔ဆံုး declination နဲ႔ co-declination ကိုျပန္ၾကည္႔ရေအာင္။ လရဲ႕ အျမင္႔ဆံုး co-declination ဟာ ၆၁ ဒီဂရီခန္႔ျဖစ္တဲ႔ အတြက္ ကမၻာ႔ လတ္တီက်ဳ အျမင္႔ပိုင္း ၆၀ ဒီဂရီနဲ႔ အထက္ေနရာေဒသ ေတြမွာ diurnal tide ျဖစ္ပါ တယ္။ အျမင္႔ဆံုး co-declination ျဖစ္တဲ႔ ၆၀ ဒီဂရီ နဲ႔ အီေကြတာၾကားေဒသေတြမွာေတာ႔ semi-diurnal tide ကိုၾကံဳေတြ႔ရပါတယ္။ (ခြ်င္းခ်က္။ အခ်ိဳ႔ေသာ အီေကြတာနဲ႔ အနီးေဒသ ေတြမွာ လည္းသာမာန္နဲ႔ ေသြဖယ္ျပီး diurnal tide ကိုေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ႔ resonant of water body လို႔ေခၚတဲ႔ ေရကို၀န္းရံထားေသာ ကုန္းေျမ အေနအထား (coastline shape and sea bed morphology) ေပၚမူတည္ျပီး သာမန္ကေနေသြဖယ္ သြားျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ resonant of water body ကေတာ႔ astronomy နဲ႔ မဆိုင္တဲ႔ အတြက္ ကြ်န္ေတာ္ amplification မလုပ္လိုေတာ႔ပါ။)
ကြ်န္ေတာ္ diurnal tide နဲ႔ semi-diurnal tide ကိုအတတ္ ႏိုင္ဆံုး ရွင္းလင္းေအာင္ၾကိဳးစားျပီးေရး ထားပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္႔ ေရးသားခ်က္ရႈပ္ေထြးသြားတဲ႔ အတြက္နားမလည္တာ မ်ား ရိွရင္ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးေပးရန္ ဖိတ္ေခၚပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
ေလးစားလွ်က္
ေလးစားလွ်က္
1 comments:
ဟုတ္ပါျပီဗ်ာ
ရွင္းပါျပီ
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
ေနာက္ပုိစ့္ေတြကုိ ေမွ်ာ္ေနပါ့မယ္ကုိရဲေရ။
Post a Comment