တြင္းနက္ (Black Hole) - ၁

မားစ္အေႀကာင္းကို အရင္တင္မယ္လို႔ စဥ္းစားထားေပမယ္႔ black hole အေႀကာင္း သိခ်င္တဲ႔သူေတြ မ်ားေနတဲ႔ အတြက္ black hole ကို တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။ အမွန္ေတာ႔ အခု က်ေနာ္ ေရးမယ္႔ အေႀကာင္းအရာက ပဒုမၼာ ဖိုရမ္မွာ ေတာ႔ပစ္ တစ္ခု အေနနဲ႔ ေဆြးေႏြး ခဲ႔ျပီးပါျပီ။ engineer4mm.com မွာလဲ အပိုင္း ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား တင္ျပီး ပါျပီ။ အဲဒီမွာ မဖတ္ ရေသးတဲ႔ သူေတြ အတြက္ ဒီမွာ တင္ေပး လိုက္ပါတယ္။
Black Hole ဆိုတာ သီအိုရီအရ အင္မတန္ သိပ္သည္းဆ ႀကီးလွတဲ႔ အာကာသ အတြင္းက အရာ ဝတၳဳ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ အင္မတန္ ျပင္းထန္ လွတဲ႔ ဆြဲငင္ အားေႀကာင္႔ ဘယ္လို အရာ မဆို (electromagnetic radiation ေတြက အစ) သူ႔ဆီ ကေန လြတ္ထြက္ မသြား နိုင္ပါဘူး။ စႀကာဝဠာ ထဲမွာ အလွ်င္ျမန္ ဆံုးျဖစ္တဲ႔ အလင္းေရာင္ ေတာင္ သူ႔ဆီ ကေန လြတ္ထြက္ မလာနိုင္တဲ႔ အတြက္ ပိန္းပိတ္ ေအာင္ ေမွာင္ေနတဲ႔ အရာ တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Black Hole theory ကို စတင္ ခဲ႔တဲ႔ သူကေတာ႔ ဂ်ာမန္ နတၡတၱေဗဒ ပညာရွင္ Karl Schwarzschild ျဖစ္ပါ တယ္တဲ႔..။ အိုင္စတိုင္းရဲ႔ ရီလစ္တီဗတီ သီအိုရီ ေပၚမွာ အေျခ ခံတယ္လို႔ ဖတ္ဘူး ပါတယ္..။ ေဘးက ပံုက Stellar Evolution ရဲ႔ပံုပါ..။ ႀကယ္တစ္စင္း ေမြးဖြား ခ်ိန္ကေန ေသဆံုး ခ်ိန္အထိ အဆင္႔ဆင္႔ ေျပာင္းလဲ ပံုကို ျပထား တာပါ...။ အဲဒီပံု အရ ဆိုရင္ေတာ႔ black hole ဆိုတာ ႀကယ္ႀကီး တစ္လံုးရဲ႔ ရုပ္အေလာင္း လို႔ ေျပာရင္ ရမလားပဲ..။ ႀကယ္တစ္စင္း ေမြးဖြားျခင္းရဲ႔ လက္သည္ ကေတာ႔ ျဒပ္ဆြဲအားပါ..။ နက္ျဗဴလာ ဆိုတဲ႔ ဓာတ္ေငြ႔ ေတြ ဖုန္မွုန္႔ေတြ ပါ၀င္တဲ႔ တိမ္တိုက္ ႀကီးထဲမွာ အျခင္းျခင္း ဆြဲငင္ ရာကေန အစုအေ၀း တစ္ခု ျဖစ္လာ ပါတယ္..။ အဲဒီ အစု အေ၀းရဲ႔ အလယ္ ဗဟိုဟာ တျဖည္းျဖည္း သိပ္သည္း လာတဲ႔အခါ ဖိအားလည္း မ်ားျပား လာပါတယ္..။ မ်ားျပား လာတဲ႔ ဖိအားေႀကာင္႔ အပူခ်ိန္ တျဖည္း ျဖည္းခ်င္း ျမင္႔တက္ လာပါတယ္..။ အဲဒီ အဆင္႔ဟာ protostar ပါပဲ..။ protostar ရဲ႔ အတြင္းဘက္ အပူခ်ိန္ဟာ 10 million degrees C (18 million degrees F) ကို ေရာက္တဲ႔ အခ်ိန္မွာ သူဟာ star အျဖစ္ကို ေရာက္သြား ပါျပီ..။ ပံုမွာ protostar ျဖစ္လာပံု အဆင္႔ဆင္႔ကို ျပထားပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ star ရဲ႔ စြမ္းအင္ ထုတ္ေပးပံုကို နည္းနည္း ရွင္းျပဖို႔ လိုပါ လိမ္႔မယ္..။ က်ေနာ္တို႔ ေန အဖြဲ႔အစည္း က ေနဟာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ အပူနဲ႔ အလင္း ကို ထုတ္ေပး ေနပါသလဲ..။ က်ေနာ္တို႔ သံုးစြဲေနတဲ႔ ေရနံ၊ ေက်ာက္ မီးေသြး ဆိုတာေတြ ေလာင္ကြ်မ္း ေနတဲ႔ မီးေဘာလံုး ႀကီးပဲလား..။ အဲလို ရုပ္ႀကြင္း ေလာင္စာ မ်ိဳးသာဆိုရင္ ေနဟာ ေန႔စဥ္ ဒီေလာက္ စြမ္းအင္ ထုတ္ေပးဖို႔ သူ႔ရဲ႔ ျဒပ္ထု ပမာဏဟာ အလြန္ဆံုး နွစ္ ၂၀၀၊ ၃၀၀ ပဲ ခံပါ လိမ္႔မယ္..။ ဒါေပမယ္႔ ေနအဖြဲ႔ အစည္း တည္ရွိေနခဲ႔တာ နွစ္သန္း ေထာင္နဲ႔ ခ်ီျပီး ႀကာခဲ႔ပါျပီ..။ ဒီေလာက္ အႀကာ ႀကီး စြမ္းအင္ ေတြေပးဖို႔ ေနဟာ ဘယ္လို အရင္း အျမစ္ ကိုမ်ား သံုးပါသလဲ..။ သိပၸံ ပညာရွင္ ေတြက စပက္ထရို စကုပ္မွာ ေနကလာတဲ႔ အလင္းေရာင္ကို ေရာင္စဥ္ ခြဲႀကည္႔ တဲ႔အခါ.. ကမၻာေပၚမွာ ေတြ႔ေနက် မဟုတ္တဲ႔ လိေမၼာ္ေရာင္ မ်ဥ္းေႀကာင္း တစ္ခုကို ေတြ႔ရ ပါတယ္တဲ႔..။ အဲဒီကေန အဲဒီ အေရာင္ကို ျဖစ္ေစတဲ႔ ဟီလီယံ ဓာတ္ေငြ႔ဟာ ေနေပၚမွာ အမ်ားအျပား ရွိေႀကာင္းနဲ႔ ေနရဲ႔ စြမ္းအင္ အရင္း အျမစ္ ကိုပါ သိခဲ႔ႀကပါတယ္..။ ေနဟာ nuclear fussions ျဖစ္စဥ္နဲ႔ စြမ္းအင္ေတြ ေပးေနတာပါ..။ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ကို ဟီလီယမ္ အျဖစ္ေျပာင္းျပီး ထြက္လာတဲ႔ စြမ္းအင္ကို အပူနဲ႔ အလင္းအျဖစ္ ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္..။ (ဒီ အေႀကာင္းကို ေန (The Sun) ပို႔စ္ေတြမွာ ေရးခဲ႔ ျပီးပါျပီ၊ မဖတ္ ရေသးတဲ႔ သူေတြ အတြက္ ျပန္ေရး ေပးတာပါ)။ ပရိုတိုစတား တစ္လံုးရဲ႔ အလယ္မွာ nuclaear fussion ျဖစ္ေစဖို႔ လံုေလာက္တဲ႔ အပူခ်ိန္ကို ရတဲ႔ အခါမွာေတာ႔ သူဟာ စတား တစ္လံုးဘ၀ကို ေရာက္ရွိျပီး သူ႔ပါတ္၀န္းက်င္ကို အပူနဲ႔ အလင္းေတြ ေပးပါေတာ႔တယ္..။
အဲဒီ စတား ဟာ အေပၚမွာ ေရးခဲ႔သလိုပဲ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ကို ဟီလီယမ္ အျဖစ္ ေျပာင္းျပီး စြမ္းအင္ ေပးပါတယ္။ သူ႔ရဲ႔ အီေကြးရွင္းက ေဘးမွာ ျပထားတဲ႔ အတိုင္းပါပဲ။ အီေကြးရွင္းမွာ ျပထားတဲ႔ အတိုင္း deuteron ( အလယ္တြင္ ပရိုတြန္တစ္လံုး နယူထရြန္ တစ္လံုး ပါေသာ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ အက္တမ္) နွစ္လံုး ေပါင္းတာဟာ ဟီလီယမ္ တစ္လံုး နယူထရြန္ အလြတ္ တစ္လံုးနဲ႔ 3.2MeV ရပါတယ္..။ 3.2 MeV ဆိုတာ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ အက္တမ္ေလးနဲ႔ စာလိုက္ရင္ ႀကီးမားတဲ႔ ပမာဏပါ..။ အက္တမ္ ပမာဏ နည္းနည္းနဲ႔ စြမ္းအင္ မ်ားမ်ား ထုတ္နိုင္ပါတယ္..။ ဒါေပမယ္႔ ႀကယ္ေတြ ပိုင္ဆိုင္ ထားတဲ႔ မေရမတြက္နိုင္တဲ႔ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ ဆိုတာလည္း အကန္႔အသတ္ မရွိတဲ႔ အရာ မဟုတ္ ပါဘူး.. တစ္ေန႔ေတာ႔ ကုန္သြားမွာပါပဲ..။ ဟိုက္ဒရုိဂ်င္ ေလာင္စာ ကုန္ကာနီးရင္ ႀကယ္ရဲ႔ အလယ္က core ဟာ ႀကံဳ႔၀င္ သြားပါ လိမ္႔မယ္။ အလယ္မွာပဲ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္က က်န္ေတာ႔တာကိုး..။ အျပင္လႊာ ကေတာ႔ အျပင္ဘက ္မွာရွိေနတဲ႔ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ ေတြကို လိုက္လံ ေလာင္ကြ်မ္းရင္း က်ယ္ျပန္႔ လာပါလိမ္႔မယ္..။ အျပင္လႊာရဲ႔ အပူခ်ိန္ဟာ နိမ္႔က်တဲ႔အတြက္ အနီေရာင္ ျဖစ္ေန ပါလိမ္႔မယ္..။ သူ႔ရဲ႔ အရြယ္ အစားဟာ က်ေနာ္တို႔ ေနရဲ႔ အဆ ၁၀၀ ကေန အဆ ၁၀၀၀ အထိ ႀကီးပါလိမ္႔မယ္..။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႔ ေနလည္း ေနာင္နွစ္သန္း ၅၀၀၀ ႀကာရင္ အဲဒီလို ေပါက္ကြဲ ပါလိမ္႔မယ္..။ ေနကျဖစ္လာတဲ႔ red giant ရဲ႔ အ၀န္း အ၀ိုင္းဟာ ကမၻာပါတ္ လမ္းကို ငံုမိတဲ႔ အထိ ႀကီးပါ လိမ္႔မယ္..။ ကမၻာက ေနထဲကို ေရာက္သြား မွာပါ..။
Red giant ဘ၀ကေန ေနာက္ထပ္ ဆက္ျဖစ္ နိုင္တာက နွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္..။ တစ္မ်ိဳးက planetary nebula ျဖစ္ပါတယ္..။ ႀကယ္ဘ၀က အရြယ္အစား သိပ္မႀကီး ခဲ႔တဲ႔ ႀကယ္ေတြပါ..။ က်ေနာ္တို႔ ေနလိုေပါ႔..။ red giant ျဖစ္သြား ျပီးတဲ႔အခါ သူ႔ရဲ႔ သိပ္သည္းဆ အရမ္း နည္းျပီး အရြယ္အစားက အရမ္းႀကီးေနတဲ႔ အတြက္ unstable ျဖစ္လာပါ ေတာ႔တယ္..။ သူရဲ႔ အျပင္ပိုင္း အလႊာေတြကို ဆြဲငင္အားနဲ႔ ဆက္ ထိမ္း မထား နိုင္ေတာ႔တဲ႔ အတြက္ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ လြင္႔ပါး ေပ်ာက္ဆံုး ကုန္ပါတယ္..။ အဲဒီလိုနဲ႔ အထဲမွာ ျဂိဳဟ္ေတြ ပါတ္ေနတဲ႔ ဓာတ္ေငြ႔ တိမ္တိုက္ႀကီး ဘ၀ကို ေရာက္သြားပါတယ္..။
ေနာက္တစ္မ်ိဳး ကေတာ႔ အလြန္ႀကီးမားတဲ႔ ႀကယ္ႀကီးေတြ ေပါက္ကြဲတဲ႔ အခါမွာ ျဖစ္တာမ်ိဳးပါ..။ သူကေတာ႔ ျပန္႔ကား ထြက္သြားတဲ႔ အျပင္လႊာမွာ ဟီလီယမ္ ေတြသာမက ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ ေလာင္စာေတြပါ ပါသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္..။ အဲဒီ ေလာင္စာေတြက ထက္ျပီးေတာ႔ nuclear fusion reaction ျဖစ္တဲ႔အခါ Supergiant လို႔ေခၚတဲ႔ မဟာႀကယ္ ဘီလူး ႀကီးေတြ ျဖစ္လာ ပါေတာ႔တယ္..။ သူ႔ရဲ႔အ၀န္းအ၀ိုင္းဟာ က်ေနာ္တို႔ ေနအဖြဲ အစည္းေလာက္ ရွိမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္..။ အဲဒီႀကယ္ဘီလူးႀကီးေတြဟာ black hole ရဲ႔ အေလာင္းလ်ွာေတြပါပဲ..။